هپاتیتC ، بیماری پنهان اما قابل درمان

میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به این ویروس آلوده، اما بیشتر آن‌ها از ابتلای خود بی‌اطلاع هستند؛ چون این بیماری تا مدت‌ها بدون علامت باقی می‌ماند.

در حال حاضر با پیشرفت‌های پزشکی، درمان مؤثر و قطعی برای این بیماری در دسترس است.

هپاتیت C چیست؟

هپاتیت C یک بیماری عفونی ناشی از ویروس HCV است که به سلول‌های کبد حمله می‌کند. این ویروس می‌تواند باعث التهاب، آسیب طولانی‌مدت به کبد، سیروز (سختی کبد)، نارسایی کبد یا حتی سرطان کبد شود.

برخلاف هپاتیت B، ویروس هپاتیت C واکسن ندارد، اما با درمان‌های جدید، بیشتر مبتلایان می‌توانند طی چند ماه به طور کامل بهبود یابند.

چگونه ویروس هپاتیت C منتقل می‌شود؟

مهم‌ترین راه‌های انتقال:

تزریق با سرنگ یا سوزن آلوده: رایج‌ترین روش انتقال، استفاده از سوزن مشترک در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر است.
انتقال در مراکز غیرایمن پزشکی یا دندانپزشکی: استفاده از ابزارهای غیراستریل می‌تواند باعث انتقال ویروس شود.
انتقال از مادر به نوزاد: درصد کمی از نوزادان متولدشده از مادران آلوده ممکن است ویروس را دریافت کنند.
تزریق خون یا فرآورده‌های خونی آلوده: پیش از انجام غربالگری خون (پیش از دهه ۷۰ میلادی در برخی کشورها)، انتقال از راه خون بسیار شایع بود.
خال‌کوبی، تاتو، یا سوراخ کردن بدن با وسایل آلوده
استفاده مشترک از وسایل شخصی آلوده به خون: مانند تیغ، مسواک یا ناخن‌گیر
نشانه های ابتلا به هپاتیت C

هپاتیت C اغلب بدون علامت است. بسیاری از افراد تا سال‌ها پس از ابتلا، متوجه بیماری خود نمی‌شوند. با این حال، برخی علائم ممکن است در مراحل مختلف ظاهر شود:

خستگی مزمن
تهوع یا بی‌اشتهایی
درد مفاصل یا شکم
زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)
ادرار تیره‌رنگ
افسردگی یا اضطراب بی‌دلیل
کاهش وزن تدریجی
بی‌علامت بودن بیماری، دلیل اهمیت آزمایش‌های غربالگری در افراد در معرض خطر است.

چگونه بیماری تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص هپاتیت C به کمک آزمایش خون صورت می‌گیرد:

آزمایش آنتی‌بادی ضد: HCVنشان‌دهنده تماس قبلی با ویروس است.
تست PCR یا: HCV RNA وجود ویروس فعال را در بدن نشان می‌دهد و نشان می‌دهد که آیا فرد در حال حاضر آلوده است یا خیر.
بررسی میزان آسیب کبدی: به کمک آزمایش‌های عملکرد کبد، فیبرو‌اسکن، یا بیوپسی در صورت لزوم
آیا هپاتیت C واکسن دارد؟

برخلاف هپاتیتB، هنوز واکسن مؤثری برای هپاتیت C ساخته نشده است. به همین دلیل، پیشگیری، آزمایش و درمان زودهنگام نقش کلیدی در کنترل بیماری دارد.

درمان هپاتیت C؛ خبر خوب

امروزه درمان‌های بسیار مؤثر، ایمن و کوتاه‌مدتی برای هپاتیت C وجود دارد. این داروها که با نام DAA (داروهای ضدویروس مستقیم‌الاثر) شناخته می‌شوند، می‌توانند در بیش از ۹۵ درصد موارد، ویروس را به طور کامل ریشه‌کن کند.

ویژگی‌های درمان:

دوره درمان معمولاً ۸ تا ۱۲ هفته است
مصرف داروها به‌صورت خوراکی (قرص) است.
عوارض جانبی اندک دارد.
درمان در ایران به‌صورت رایگان، در مراکز مشاوره بیماری های رفتاری و مراکز بهداشت شهرستان ها در دسترس است.
چه کسانی باید آزمایش بدهند؟

افرادی که سابقه تزریق با سرنگ مشترک دارند.
کسانی که پیش از سال ۱۳۷۵ خون یا فرآورده خونی دریافت کرده‌اند.
کسانی که خال‌کوبی یا سوراخ کردن بدن در مراکز غیرایمن داشته‌اند.
بیماران دیالیزی، تالاسمی و هموفیلی
همسران یا فرزندان افراد مبتلا
چگونه با هپاتیت C زندگی کنیم؟

اگر فردی به ویروس آلوده باشد، نباید دچار نگرانی یا ترس شود. درمان مؤثر در دسترس است و با رعایت چند نکته ساده، می‌توان از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری کرد:

از وسایل شخصی جداگانه استفاده کند (تیغ، مسواک و …)
از اهدای خون یا اعضا خودداری کند.
به درمان پایبند باشد و داروها را به‌طور کامل مصرف کند.
روابط اجتماعی و خانوادگی عادی است و تماس روزمره (مثل دست دادن یا بوسیدن) باعث انتقال ویروس نمی‌شود.

همچنین به یاد داشته باشیم:

هپاتیت C یک بیماری خطرناک، اما قابل درمان است.
راه انتقال آن از راه تماس با خون آلوده است.
در بیشتر افراد علامتی ندارد و فقط با آزمایش مشخص می‌شود.
درمان‌های جدید، ویروس را در مدت کوتاهی به صورت کامل نابود می‌کنند.
مراجعه به مراکز مشاوره بیماری های رفتاری و واحد بیماری های واگیر مراکز بهداشت شهرستان ها، گم نخست برای نجات جان و سلامت کبد است.
«ابوذر کشاورزی»، کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز

برای پیشگیری از خشکی چشم از باد مستقیم کولر فاصله بگیرید
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز خشکی چشم را از جمله مشکلات شایع چشم برشمرد که در فصل گرما و به ویژه مناطق خشک، شیوع بیشتری می یابد و گفت: باد مستقیم کولر، از جمله علت های بروز این مشکل شناخته شده است.

دکتر «آیدین مشکسار»، پزشک متخصص چشم و فلوشیپ گلوکوم در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه تبخیر لایه اشکی در شرایط گرما و باد، از جمله علت های بروز خشکی چشم محسوب می شود؛ بروز ناپایداری فیلم اشکی، التهاب مزمن سطح چشم و احساس ناراحتی و تاری دید را از جمله پیامدهای خشکی چشم برشمرد.

خشکی چشم را با چه نشانه هایی بشناسیم؟

او در مورد نشانه های تشخیصی خشکی چشم توضیح داد: افراد این مشکل را با نشانه هایی مانند احساس خشکی، سوزش یا خارش چشم، احساس جسم خارجی یا شن در چشم، خستگی چشم به‌ ویژه هنگام مطالعه یا استفاده از تلفن همراه، تاری دید که با پلک‌زدن به صورت موقت برطرف می‌شود و افزایش اشک‌ریزش رفلکسی (پارادوکسیکال) احساس می کنند.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در چنین مواردی استفاده از قطره های اشک مصنوعی همراه با نگهدارنده که تا چهار بار در روز قابل استفاده است؛ همچنین انواع بدون مواد نگهدارنده (preservative-free) که در موارد خشکی شدید تجویز شده و بر اساس شدت خشکی به هر تعداد دفعه در طول روز که موردنیاز باشد قابل استفاده است، از سوی پزشک توصیه می شود.

هنگام استفاده از صفحه نمایش، بیشتر پلک بزنیم!

دکتر مشکسار همچنین به استفاده از روش های محافظت محیطی در این زمینه، مانند جلوگیری از وزش باد مستقیم یا باد کولر به چشم‌ها اشاره کرد و گفت: پرهیز از تماس با دود و گردوغبار، پلک‌زدن ارادی بیشتر هنگام کار با صفحه‌ نمایش و استفاده از عینک آفتابی برای کاهش تبخیر اشک، از جمله دیگر توصیه های رایج برای مقابله این این چالش آزاردهنده در فصل گرما است.

این متخصص چشم پزشکی، استفاده از ژل یا پماد شبانه، داروهای ضد التهابی موضعی و بستن نقطه اشکی (Punctal plug) در موارد شدید را از جمله اقدامات درمانی خشکی چشم در موارد مزمن عنوان کرد.

دکتر مشکسار ادامه داد: علاوه بر خشکی چشم، در فصل گرما با مشکلات دیگری نیز مانند پیامدهای ناشی از نور آفتاب مواجه هستیم که در این زمینه، کودکان به‌علت حضور بیشتر در فضای باز و نداشتن درک کافی از مراقبت چشمی و افراد مسن به علت دارا بودن فیلم اشکی ضعیف‌تر، بیش از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به خشکی هستند.

سابقه عمل جراحی چشم و افزایش احتمال بروز خشکی چشم

او همچنین به افراد با سابقه عمل جراحی چشم مانند LASIK، PRK، یا جراحی آب مروارید اخیر(فیکوامولسیفیکاسیون) به عنوان دیگر گروه های در معرض خطر بیماری های چشمی در فصل گرما اشاره کرد که به دلیل افزایش حساسیت قرنیه به نور و خشکی، ایجاد می شود.

کارگران فضای باز، کشاورزان، ورزشکاران، رانندگان و استفاده‌کنندگان از لنز تماسی به‌ویژه در محیط مرطوب مانند استخر، از دیگر گروه هایی بودند که این پزشک متخصص چشم، به عنوان گروه های پرخطر در زمینه ابتلا به بیماری های چشمی در فصل تابستان نام برد.

در گرما، بیشتر آب بنوشیم

دکتر مشکسار افزایش مصرف مایعات برای هیدراته نگه‌داشتن بدن و اشک را اقدامی کارآمد برای مراقبت از چشم ها عنوان کرد که در فصل گرما، اهمیتی ویژه تر می یابد.

این پزشک متخصص چشم استفاده از عینک آفتابی با محافظ UV400 و قاب (فریم) بزرگ یا (wraparound)، استفاده از کلاه لبه‌دار، پرهیز از قرارگیری در نور مستقیم آفتاب به‌ویژه در ساعت های اوج تابش (۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) و پرهیز از استفاده کردن از لنز در استخر یا هنگام دوش گرفتن را از جمله راهکارهای حفاظت از چشم ها در روزهای گرم سال عنوان کرد.

اختصاص بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای توسعه طرح های عمرانی، ساخت بیمارستان های جدید و تکمیل طرح های آموزشی و بهداشتی دانشگاه در سال

۱۴۰۴
معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، از اختصاص بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار جهت توسعه پروژه های عمرانی، ساخت بیمارستان های جدید و تکمیل پروژه های آموزشی و بهداشتی دانشگاه در سال ۱۴۰۴ خبر داد.

عبدالخالق کشاورزیبا بیان اختصاص بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار عمرانی از محل حمایت های سازمان برنامه و بودجه و توازن در اختیار نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اختیارات استانی و مسوولیت اجتماعی سایر سازمان های مرتبط به حوزه سلامت، سال ۱۴۰۴ را سالی مهم در تکمیل ساخت بیمارستان های نیمه تمام و توسعه زیرساخت های توسعه آموزشی و بهداشتی دانشگاه دانست.

او، با قدردانی از تلاش های رییس دانشگاه، اعضای هیات رئیسه و مسوولان ستادی در پیگیری اعتبارات عمرانی و نیز همراهی نمایندگان مردم شهرستان های استان فارس در مجلس شورای اسلامی و حمایت مسوولان ارشد استان را نقطه عطفی در تصویب اعتبارات مذکور عنوان کرد.

دکتر کشاورزی با بیان اینکه بسیاری از بیمارستان های شیراز، بیش از ۵۰ سال قدمت دارند، عزم جدی در ساخت بیمارستان های جدید و تأمین اعتبار مربوطه را ضروری دانست و ابراز امیدواری کرد با ادامه روند کنونی طی ۲ سال آینده، با افتتاح ۲ بیمارستان آموزشی درمانی جدید و تکمیل مرکز پزشکی هسته ای و سایبرنایف بیمارستان نمازی، چرخه خدمت رسانی به مردم فارس و جنوب کشور تکمیل شود.

انشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز؛
تاثیر چاقی بر عملکرد مغز
چاقی به عنوان یکی از بزرگ‌ ترین چالش‌ های سلامت عمومی در قرن بیست و یکم شناخته می‌شود؛ بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، تعداد افراد مبتلا به چاقی در دهه ‌های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است؛ این وضعیت نه تنها بر سلامت جسمانی تاثیر می ‌گذارد، بلکه می‌ تواند تاثیرات عمیقی بر عملکرد مغز و سلامت روانی نیز داشته باشد.

در این مطلب به بررسی تاثیرات چاقی بر مغز، مکانیسم‌ های بیولوژیکی و پیامدهای آن می ‌پردازیم.

تغییرات شناختی

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که افراد چاق ممکن است با مشکلاتی در حافظه و تمرکز مواجه شوند. این تغییرات به واسطه‌ کاهش حجم مواد خاکستری مغز، به ویژه در نواحی مرتبط با حافظه و یادگیری، اتفاق می‌ افتد؛ به عنوان مثال، کاهش حجم هیپوکامپ که برای یادگیری و حافظه حیاتی است، در افراد چاق مشاهده شده است؛ همچنین، اختلال در ارتباطات بین نورون ‌ها می‌ تواند به کاهش توانایی پردازش اطلاعات منجر شود.

خطر بیماری ‌های عصبی

چاقی با افزایش خطر ابتلا به بیماری ‌های عصبی مانند آلزایمر و بیماری پارکینسون مرتبط است؛ چاقی می‌ تواند موجب تغییرات متابولیک و هورمونی شود که این تغییرات به نوبه‌ خود به آسیب ‌های مغزی و اختلالات شناختی منجر می‌ شوند.

در یک مطالعه، نشان داده شده است که افراد مبتلا به چاقی مفرط در مقایسه با افراد با وزن نرمال، ریسک بالاتری برای ابتلا به زوال عقل دارند؛ این خطر ممکن است به علت تاثیرات منفی بر عروق مغزی و کاهش جریان خون به مغز باشد.

تاثیر بر خُلق و خو

علاوه بر تاثیرات شناختی، چاقی می ‌تواند بر سلامت روان نیز تاثیر بگذارد؛ افراد چاق ممکن است با مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب بیشتر مواجه شوند؛ این شرایط می‌ تواند به دلیل فشار اجتماعی، استیگما (برچسب خوردن) و همچنین تغییرات شیمیایی در مغز باشد؛ تحقیقات نشان داده ‌اند که تغییرات در سطح هورمون‌ ها و مواد شیمیایی مغز، مانند سروتونین و دوپامین، می‌ تواند به اختلالات خُلقی منجر شود.

مکانیسم‌ های بیولوژیکی

التهاب مزمن

چاقی، منجر به تولید مواد التهابی از بافت چربی می‌ شود؛ این مواد، مانند سیتوکاین‌ ها و فاکتورهای نکروز تومور(TNF-α)، می‌ توانند به التهاب مزمن در مغز منجر شوند؛ التهاب مزمن می‌ تواند به آسیب به نورون ‌ها و اختلال در ارتباطات بین نورون ‌ها و در نهایت به کاهش عملکرد شناختی منجر شود.

تغییرات متابولیک

چاقی معمولاً با مقاومت به انسولین و اختلالات متابولیک همراه است؛ این شرایط می‌ تواند باعث اختلال در تامین انرژی برای مغز شود؛ مغز به گلوکز به عنوان منبع انرژی اصلی وابسته است و کاهش حساسیت به انسولین می ‌تواند منجر به کاهش کارایی عملکرد مغز شود.

تغییرات در هورمون‌ ها

چاقی می ‌تواند بر سطح هورمون‌ هایی مانند انسولین، لپتین و گرلین تاثیرگذار باشد؛ لپتین، هورمونی است که به تنظیم اشتها و متابولیسم کمک می ‌کند؛ در افراد چاق، ممکن است مقاومت به لپتین ایجاد شود که منجر به اختلال در تنظیم اشتها و افزایش وزن می‌ شود و این اختلالات می ‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد.

آسیب عروقی

چاقی می ‌تواند به افزایش فشار خون و تغییرات در عروق خونی منجر شود؛ این تغییرات می ‌توانند جریان خون به مغز را کاهش دهند و در نتیجه تامین اکسیژن و مواد مغذی را مختل کنند؛ کاهش جریان خون می ‌تواند به آسیب‌ های مغزی و افزایش خطر ابتلا به بیماری ‌های عصبی منجر شود.

کاهش نوروجنسیس

چاقی می ‌تواند تولید نورون ‌های جدید(نوروجنسیس) را در نواحی مغز مانند هیپوکامپ کاهش دهد؛ هیپوکامپ، نقش حیاتی در یادگیری و حافظه دارد؛ کاهش نوروجنسیس می‌ تواند منجر به ضعف در عملکردهای شناختی و ایجاد مشکلات در یادآوری اطلاعات شود.

تغییرات شیمیایی مغز

چاقی می‌ تواند تعادل مواد شیمیایی مغز را تحت تاثیر قرار دهد؛ به عنوان مثال، تغییرات در سطح دوپامین و سروتونین می‌ تواند به اختلالات خُلقی و اضطراب منجر شود؛ این تغییرات می‌ توانند بر رفتار و واکنش‌ های عاطفی تاثیر بگذارند و در نهایت به اختلالات روانی منتهی شوند.

در نتیجه، چاقی نه تنها یک مشکل جسمانی است، بلکه تاثیرات عمیقی بر عملکرد مغز و سلامت روان دارد؛ درک این تاثیرات می‌ تواند به توسعه‌ استراتژی ‌های پیشگیری و درمان کمک کند؛ حفظ وزن مناسب و سبک زندگی سالم می‌ تواند به بهبود سلامت مغز و کیفیت زندگی کمک کند؛ همچنین، آگاهی از تاثیرات روانی چاقی می‌ تواند در کاهش استیگما و حمایت از افرادی که با این مشکل مواجه هستند، موثر باشد.

«الهه عباسی» کارشناس ارشد تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

ثبت ۶۰۲۰ ماموریت توسط اورژانس فارس در مدت یک هفته گذشته

رییس اورژانس فارس، با ارایه گزارشی از عملکرد هفته گذشته اورژانس استان، اعلام کرد که مرکز ارتباطات اورژانس فارس در بازه زمانی چهارم تا دهم مرداد ماه، شاهد ثبت ۶ هزار و ۲۰ ماموریت بوده است؛ این حجم بالای ماموریت ‌ها نشان ‌دهنده گستردگی فعالیت و تلاش شبانه‌ روزی تکنسین های اورژانس در خدمت‌ رسانی به مردم استان است.

مسعود عابد، گفت: از این تعداد مأموریت ثبت شده، هزار و ۲۶۹ مورد به حوادث ترافیکی مرتبط بوده است؛ متاسفانه وقوع حوادث ترافیکی همچنان یکی از چالش‌ های مهم در استان محسوب می ‌شود و نیازمند توجه بیشتر به مسایل ایمنی و رانندگی محتاطانه است؛ علاوه بر حوادث ترافیکی، ۸۸۶ ماموریت نیز مربوط به حوادث غیر ترافیکی بوده است که شامل طیف وسیعی از اتفاقات ناگوار مانند مشکلات قلبی و مغزی، سقوط، مسمومیت و سایر آسیب‌ دیدگی ‌ها می‌ شود.

این مقام مسوول افزود: در پی انجام این ماموریت‌ها، ۲ هزار و ۷۳۸ نفر از مصدومان و بیماران پس از دریافت خدمات پیش بیمارستانی، به منظور دریافت خدمات تخصصی‌ تر، به مراکز درمانی و بیمارستان ‌های سطح استان منتقل شده ‌اند؛ همچنین، ۲ هزار و ۲۷۷ نفر از هموطنان نیز در محل وقوع حادثه، از خدمات اورژانس بهره‌ مند شده و اقدامات اولیه درمانی برای آنها انجام شده است؛ این امر نشان‌ دهنده توانایی اورژانس فارس در ارایه خدمات پیش ‌بیمارستانی کارآمد و به موقع است.

ثبت ۲۲ هزار و ۸۰۵ تماس در یک هفته

رییس اورژانس فارس در بخش دیگری از این گزارش، به حجم بالای تماس ‌های تلفنی برقرار شده با مرکز ارتباطات اورژانس استان اشاره کرد و اظهار داشت: در طول یک هفته گذشته، ۲۲ هزار و ۸۰۵ تماس تلفنی با این مرکز برقرار شده است که این حجم عظیم از تماس ‌ها، بیانگر اعتماد و اطمینان بالای مردم به خدمات اورژانس و همچنین نشان ‌دهنده نیاز روزافزون آنها به دریافت خدمات فوریتی پزشکی است.

ثبت ۱۰۷۴ تماس مزاحم با مرکز اورژانس طی یک هفته گذشته

دکتر عابد اضافه کرد: با این حال، متاسفانه در میان این تماس ‌ها، هزار و ۷۴ تماس مزاحم تلفنی نیز به ثبت رسیده است؛ این تماس‌ های غیر ضروری و مزاحم، ضمن ایجاد اخلال و کندی در روند خدمت ‌رسانی به بیماران و مصدومان واقعی که نیازمند کمک فوری هستند، باعث هدر رفتن منابع مالی و انرژی کارکنان تلاشگر اورژانس می ‌شود.

رئیس اورژانس فارس از مردم استان خواست با پرهیز از برقراری تماس ‌های غیر ضروری و مزاحمت‌ آمیز با مرکز اورژانس، این سازمان حیاتی را در انجام وظایف مهم خود یاری رسانند تا بتوانیم خدمات بهتری به هم ‌استانی ‌ها ارایه کنیم.

دکتر عابد در ادامه با تقدیر از فداکاری و مهارت بی‌ نظیر کارشناسان فوریت‌ های پزشکی، از ۲ موفقیت برجسته نیز در هفته گذشته خبر داد و گفت: در ۲ عملیات سریع و دقیق، تیم اورژانس با واکنش به ‌موقع و اجرای احیای قلبی (CPR) استاندارد، جان ۲ بیمار را از چنگال مرگ نجات دادند؛ این موفقیت، نمونه درخشان هماهنگی تیم، تسلط بر پروتکل ‌های احیا و پشتکار بی‌ وقفه در شرایط حساس است.

او همچنین به نقش مهم اورژانس هوایی فارس اشاره کرد و افزود: اورژانس هوایی فارس نیز در این مدت با انجام ۵ سورتی پرواز امدادی، به یاری ۵ بیمار و مصدوم که نیازمند انتقال سریع و فوری به مراکز درمانی مجهز بودند، شتافته است.

بیماری وبا را بهتر بشناسیم

وبا یا کلرا یک عفونت حاد روده کوچک است که فقط در انسان ایجاد بیماری می کند و عمدتاً به صورت اسهال آبکی حاد و به دنبال خوردن آب یا غذای آلوده به باکتری ویبریوکلرا، ایجاد می شود.

این بیماری با دسترسی ناکافی به آب آشامیدنی سالم و سیستم جمع آوری فاضلاب نامناسب ارتباط دارد؛ بیماری بسیار مسری است؛ اگرچه اغلب افراد آلوده علائم بالینی نداشته یا علائم خفیف دارند و با موفقیت درمان می شوند؛ اما در مواردی نیز به دنبال بروز علائم اسهال حاد آبکی شدید می تواند در عرض چند ساعت منجر به مرگ بیمار شود؛ همچنین با توجه به شرایط جمعیت و منطقه درگیر، این امکان وجود دارد که به سرعت گسترش یابد .

به دلیل ارتباط شدید این بیماری با شرایط آب و فاضلاب منطقه، نواحی پُر جمعیت حاشیه شهر، کمپ های تعبیه شده برای جمعیت ها به عنوان مثال در شرایط وقوع بلایای طبیعی و یا کمپ های جمعیت های مهاجرین، در صورت عدم دسترسی به حداقل ملزومات مورد نیاز شامل آب سالم و فاضلاب بهداشتی، مناطقی هستند که به طور قابل توجهی در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

این باکتری بیشتر در آب وجود دارد و به هر طریقی که آب آلوده وارد بدن انسان شود پس از عبور از معده در روده کوچک تکثیر می شود و با ترشح سم(توکسین) موجب افزایش ترشح آب و املاح از دیواره روده می شود، در نتیجه علامت اصلی بیماری یعنی اسهال پدید می آید؛ از طرفی مقادیر زیادی از میکروب ممکن است همراه مدفوع بیمار در محیط منتشر شده که می تواند موجب آلودگی دیگران شود.

عامل بیماری، در آب، محیط های مرطوب، میوه، سبزی و گوشت حتی تا یک هفته زنده می ماند، اما تحمل چندانی نسبت به خشکی و نور آفتاب ندارد و با جوشانیدن، در چند ثانیه میکروب از بین می رود؛ بیشترین محل تجمع میکروب، آب آلوده به مدفوع انسانی است، بنابراین باید در جریان همه گیری ها به دنبال کشف راه هایی بود که موجب آلودگی آب شُرب یا مواد غذایی به مدفوع انسانی شده است.

بیماری وبا بیشتر در نقاط گرم و مرطوب و در تمامی فصول سال به خصوص اردیبهشت تا آبان ماه، دیده می شود.

بیشتر موارد وبای التور یا کلاسیک به صورت بی علامت یا خفیف است و فقط تعدادی از موارد به صورت شدید، تظاهر می کند؛ اولین علامت احساس پُری شکم و صداهای اضافی روده ای است؛ پس از آن اسهال آبکی مکرر شروع می شود که بعد از چند نوبت به صورت مدفوع خاکستری رنگ با مایع کدر و قطعات بلغم در می آید و بوی ماهی به خود می گیرد(اسهال آب برنجی)؛ استفراغ اگر پیدا شود، معمولا بدون حالت تهوع قبلی است؛ دل درد و دل پیچه همراه اسهال وبایی کمتر دیده می شود؛ تعداد کمی از بیماران تب دارند؛ به دنبال از دست دادن آب و املاح علائمی از قبیل عطش فراوان، اضطراب، گرفتگی عضلانی در ساق پا و نهایتاً اختلال هوشیاری می تواند پیدا شود.

بهتر است به همه مردم توصیه شود هنگام بروز علائم اسهال خصوصاً هنگام بروز همه گیری وبا، قبل از مراجعه به پزشک نیز مصرف بسته های پودر او.آر.اس را شروع کنند تا به کم آبی با درجه شدید منتهی نگردد.

مهمترین مرحله کنترل بیماری وبا اقدامات پیشگیری و بهسازی محیط است.

توصیه های بهداشتی زیر جهت جلوگیری از ابتلا به عفونت های روده از جمله وبا بسیار مفید است.

اگر آب آشامیدنی سالم و کُلُر زده در دسترس نباشد، حتماً باید آب به وسیله پرکلرین ضد عفونی شود؛ در غیر این صورت باید آب پس از جوشانده شدن، مصرف شود.

سبزیجات و میوه جات را پس از ضد عفونی کامل مصرف کنید؛ در صورت امکان از میوه هایی که پوست آنها قبل از مصرف کنده می شود، استفاده شود.

از آلوده شدن مواد غذایی به وسیله مگس، سوسک و سایر حشرات شدیداً جلوگیری شود؛ همه گیری وبا با مصرف برنج مانده، ماهی خام، غذاهای دریایی و سبزی ها و میوه های تازه به دفعات زیاد رخ داده است.

هنگام بروز همه گیری، از خوردن مواد غذایی خارج از منزل به ویژه مواد غذایی سرد، سبزی یا سالاد خودداری شود.

ناخن ها کوتاه نگه داشته شده و قبل از خوردن غذا و بعد از اجابت مزاج، دست ها با آب و صابون شسته شود.

زباله و مواد غذایی زائد که محیط مناسبی برای رشد حشرات و میکروب ها است به طریق صحیح جمع آوری شود.

توصیه می شود در همه مواقع چه زمان بروز همه گیری وبا و چه غیر آن، علاوه بر مصرف آب آشامیدنی سالم، آبی که برای شست و شوی سبزیجات، مواد غذایی، لباس یا استحمام به کار برده می شود، سالم باشد و هنگام مسافرت حتماً مواد ضد عفونی کننده و بسته های پودر او.آراس به همراه داشته باشید.

برای ضد عفونی لوازم خصوصی بیمار مانند لباس ها، از کُلُر یا مایع سفید کننده خانگی می توانید استفاده کنید.

هترین راه پیشگیری از این بیماری، مصرف آب شُرب سالم و دفع صحیح فاضلاب است؛ بنابراین باید در بهسازی محیط و ایجاد توالت های بهداشتی اهتمام ورزید تا فاضلاب به آب های سطحی یا شبکه های آبرسانی نفوذ نکند.

پیشگیری و کنترل این بیماری مستلزم بکارگیری یک استراتژی چند بخشی و ترکیبی، شامل اجرای نظام مراقبت، تامین آب سالم، دفع بهداشتی فاضلاب و رعایت اصول بهداشتی، جلب همکاری و مشارکت جامعه و همچنین اجرای اقدامات درمانی مناسب است.

«ژاله راستی عمادآبادی» کارشناس گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز

در مورد تداخل داروهای گیاهی بیشتر بدانیم
داروهای گیاهی هم تداخل دارند!

گرایش روز افزون مردم به داروهای گیاهی باعث شده تصور غلطی شکل بگیرد که «گیاهی» مساوی با «بی‌خطر» است؛ در حالی ‌که بسیاری از گیاهان دارویی، به دلیل داشتن ترکیبات فعال، می ‌توانند با داروهای شیمیایی یا مرسوم تداخل ایجاد کنند و اثرات درمانی یا عوارض داروها را تغییر دهند.

چند مورد از تداخلات مهم بین داروهای گیاهی و داروهای رایج بررسی می ‌شود:

گیاهان دارویی رقیق‌ کننده خون

گیاهانی مانند سیر، زنجبیل، جینکو و چای سبز دارای ترکیباتی هستند که خاصیت ضد انعقادی دارند؛ مصرف همزمان آنها با داروهای رقیق‌ کننده خون مانند وارفارین، آسپرین و کلوپیدوگرل می‌ تواند باعث افزایش خطر خونریزی به‌ ویژه در بیماران قلبی یا افرادی شود که تحت عمل جراحی قرار دارند.

گیاهان موثر بر سیستم عصبی

سنبل ‌الطیب، گل راعی(هایپریکوم)، بادرنجبویه و کافئین گیاهی ممکن است بر داروهای ضد افسردگی، ضد صرع و آرام ‌بخش‌ ها اثر بگذارند؛ به ‌عنوان مثال، گل راعی می‌ تواند با مهار آنزیم ‌های کبدی، سطح خونی داروهایی مانند فلوکستین، فنی ‌توئین، و داروهای ضد بارداری را کاهش دهد و باعث کاهش اثر درمانی یا ایجاد تشدید علائم شود؛ از سوی دیگر سنبل الطیب می تواند اثرات آرام بخشی و خواب آوری داروهایی مانند دیازپام، آلپرازولام و لورازپام را افزایش دهد.

گیاهان موثر بر قند خون و فشار خون

شنبلیله، دارچین، جینسینگ و آلوئه ‌ورا ممکن است باعث اُفت قند خون شوند و در بیماران دیابتی که داروهای خوراکی یا انسولین مصرف می‌ کنند، منجر به هیپوگلیسمی شوند؛ همچنین برخی گیاهان مانند زرشک و چای ترش می‌ توانند فشار خون را کاهش دهند و در مصرف همزمان با داروهای آنتی ‌هیپرتانسیو، باعث اُفت فشار بیش از حد شوند.

مشکلات در دوران بارداری و شیردهی

برخی گیاهان مانند ریشه شیرین ‌بیان، جینسینگ و بابونه آلمانی ممکن است در دوران بارداری باعث انقباض رحم، خونریزی یا تحریک هورمونی شوند؛ استفاده از داروهای گیاهی در این دوران باید با مشورت پزشک باشد، حتی اگر «طبیعی» به نظر برسند.

جمع ‌بندی

مصرف داروهای گیاهی به ‌ویژه در افراد سالمند، بیماران مزمن، زنان باردار و کودکان باید با آگاهی و احتیاط انجام شود؛ داروسازان و پزشکان باید از مصرف همزمان گیاهان دارویی توسط بیمار مطلع باشند تا بتوانند تداخلات احتمالی را شناسایی و کنترل کنند.

توجه داشته باشیم که «گیاهی بودن» لزوماً به معنای بی‌ خطر بودن نیست.

دکتر «محمدمهدی زرشناس» عضو هیات علمی گروه داروسازی سنتی، دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز

به مناسبت هفته ملی حذف هپاتیت C؛

حفظ سلامت کبد با تغذیه صحیح و روش های سنتی
تغذیه صحیح و رعایت برخی نکات در رژیم غذایی، در درمان بیماری های کبدی، تسکین برخی از علائم و حتی جلوگیری از پیشرفت بیماری، نقش بسزایی دارد؛ در بیماری‌ های کبدی در طب ایرانی، تاکید بر مصرف غذاهای سبک است؛ غذاهایی که در واقع حاوی گوشت کمتر، مقدار کربوهیدرات ساده کمتر و سبزیجات و فیبر بیشتری باشند.

اثرات مشابه این رژیم(رژیم کم پروتئین و پُر فیبر) در رژیم مدیترانه مشاهده می‌شود که این رژیم غذایی می‌تواند در بهبودی آنزیم های کبدی نقش موثری ایفا کند.

در طب ایرانی، زمانی که فردی با تب یا با علائمی از التهاب مراجعه می‌ کند، موضوع تغذیه از اهمیت بیشتری برخوردار می‌ شود؛ به طور مثال، فرد باید، دوره ‌هایی از رژیم‌ های سوپی، آشی و غذاهای سبک را طی کند تا پدیده التهابی که در کبد فرد اتفاق افتاده است، فروکش نماید.

تاکید می شود که فرد مبتلا به التهابات کبدی حتما شکم روش خوبی داشته باشد؛ زیرا این موضوع کمک می‌کند که فشار زیادی بر آن قسمتی از دستگاه گوارش که مجرای صفراوی و مجرای لوزالمعده به هم وصل شده و به روده کوچک خالی می شوند، نباشد و در واقع باعث شود که دفع صفرا راحت ‌تر انجام گیرد و بار کمتری بر روی کبد باشد.

استفاده از مُلَیِن های گیاهی مانند تَمر هندی، آلو بخارا، سبزیجاتی مانند گشنیز و خُرفه در رژیم غذایی روزانه تا زمانی که التهاب کبد کاهش یابد، توصیه می‌ شود.

در بیماری ‌های کبدی باید به نوشیدنی ‌ها توجه ویژه ‌ای داشته باشیم؛ در طب ایرانی یکی از نوشیدنی‌ هایی که تاکید کردند که می تواند خواص خوبی در کاهش التهابات کبدی داشته باشد، استفاده از سکنجبین انار است که در واقع ترکیبات آنتی اکسیدانی آن می‌ تواند در کاهش ضایعات کبد کمک کننده باشد؛ همچنین ترکیب انار، ترکیب مویز یا هر دو که در واقع شربتی است که از شیره انگور و انار تهیه می شود، نوشیدنی مناسبی در کاهش علائم التهابی در این بیماران به شمار می رود.

در بیماری ‌های کبدی باید مصرف ادویه جات گرم کاهش یابد و از مصرف مواد غذایی سرخ شده و گوشت‌ زیاد پرهیز شود؛ همچنین استفاده از جوی دو سر پرک و جو به شکل ‌های مختلف مانند ماء الشعیر طبی و استفاده در سوپ و آش، استفاده از مغزیجات خام، برای کاهش التهاب، در رژیم غذایی این افراد توصیه می ‌شود.

دکتر امیر محمد جلادت» متخصص طب ایرانی

اختصاص بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار جهت توسعه پروژه های عمرانی، ساخت بیمارستان های جدید و تکمیل پروژه های آموزشی و بهداشتی دانشگاه در سال ۱۴۰۴

معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، از اختصاص بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار جهت توسعه پروژه های عمرانی، ساخت بیمارستان های جدید و تکمیل پروژه های آموزشی و بهداشتی دانشگاه در سال ۱۴۰۴ خبر داد.

دکتر «عبدالخالق کشاورزی» با بیان اختصاص بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار عمرانی از محل حمایت های سازمان برنامه و بودجه و توازن در اختیار نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اختیارات استانی و مسئولیت اجتماعی سایر سازمان های مرتبط به حوزه سلامت، سال ۱۴۰۴ را سالی مهم در تکمیل ساخت بیمارستان های نیمه تمام و توسعه زیرساخت های توسعه آموزشی و بهداشتی دانشگاه دانست.

وی با قدردانی از تلاش های رییس دانشگاه، اعضای هیات رئیسه و مسوولان ستادی در پیگیری اعتبارات عمرانی و نیز همراهی نمایندگان مردم شهرستان های استان فارس در مجلس شورای اسلامی و حمایت مسوولان ارشد استان را نقطه عطفی در تصویب اعتبارات مذکور عنوان کرد.

دکتر کشاورزی با بیان اینکه بسیاری از بیمارستان های شیراز، بیش از ۵۰ سال قدمت دارند، عزم جدی در ساخت بیمارستان های جدید و تأمین اعتبار مربوطه را ضروری دانست و ابراز امیدواری کرد با ادامه روند کنونی طی ۲ سال آینده، با افتتاح ۲ بیمارستان آموزشی درمانی جدید و تکمیل مرکز پزشکی هسته ای و سایبرنایف بیمارستان نمازی، چرخه خدمت رسانی به مردم فارس و جنوب کشور تکمیل شود.

پیام معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز به مناسبت هفته جهانی شیر مادر

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز و رئیس مرکز بهداشت استان فارس با ارسال پیامی، ضمن گرامیداشت هفته جهانی شیر مادر، با اشاره به شعار امسال، تحت عنوان «تغذیه با شیر مادر؛ اولویت امروز، سلامت فردا»، حمایت همگانی از تغذیه با شیر مادر را اقدامی ضروری برای تأمین سلامت کودکان دانست.

در متن پیام دکتر «اورنگ ایلامی» آمده است:

هفته جهانی ترویج تغذیه با شیر مادر، همه‌ساله از دهم تا شانزدهم مرداد، به منظور افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت تغذیه با شیر مادر، در سراسر جهان و کشور ما برگزار می‌شود.

شعار امسال این مناسبت «تغذیه با شیر مادر؛ اولویت امروز، سلامت فردا» است که بر ضرورت توجه همگانی به نقش بی‌بدیل شیر مادر در تأمین سلامت نسل آینده تأکید دارد.

از تغذیه با شیر مادر می توان به عنوان یکی از مصادیق حقوق بشر نام برد و بخش حیاتی حفظ و حمایت از تغذیه کودکان با شیر مادر، ایجاد محیط دوستدار تغذیه با شیر مادر است. باید به خاطر بسپاریم که تغذیه با شیر مادر، صرفاً مسئولیتی فردی برای زنان نیست، بلکه یک مسئولیت جمعی و اجتماعی است که مشارکت خانواده، جامعه و نظام سلامت را می‌طلبد؛ چرا که حمایت امروز ما، تضمینی برای سلامت نسل‌های آینده خواهد بود.

شواهد علمی معتبر نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر، نقش مؤثری در کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان داشته و به‌طور چشمگیری به ارتقای سلامت جسمی، رشد ذهنی و شکوفایی عاطفی آنان در تمامی جوامع، فارغ از شرایط جغرافیایی و اقتصادی، کمک می‌کند.

دانشگاه علوم پزشکی شیراز با انجام اقداماتی از جمله راه‌اندازی دومین بانک شیر کشور در بیمارستان حضرت زینب، تربیت ۲۲ مشاور تخصصی و ۲ مدرس ملی و فعالیت ۲۶ مرکز مشاوره شیردهی در استان در زمینه ترویج تغذیه با شیر مادر پیشگام بوده است.

هفته جهانی تغذیه با شیر مادر فرصتی است تا بار دیگر به یاد آوریم که آموزش، آگاهی‌بخشی و حمایت مؤثر، نقشی اساسی در تداوم و بهبود تغذیه با شیر مادر ایفا می‌کند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که همه افراد در راستای اطلاع‌رسانی، ایجاد محیط‌های حمایتگر و توانمندسازی مادران، گام‌های جدی‌تری بردارند و این تلاش‌ها نه‌تنها به حفظ سلامت و بقای نوزادان و خانواده‌ها کمک می‌کند، بلکه نقشی بنیادین در تحقق اهداف توسعه پایدار ایفا خواهد کرد.

دکتر اورنگ ایلامی

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز و رییس مرکز بهداشت استان