از آنجا که میزان بازگشت وزن، پس از رژیم های درمانی، زیاد است، امروزه داروهایی برای کمک به کاهش وزن در بیماران چاق پیشنهاد می شود.
به دلیل استفاده روزافزون مصرف چنین داروهایی، لازم است که نکاتی درباره موارد استفاده و محدودیت های این داروها به اطلاع عموم رسانده شود.
یکی از پر مصرف ترین داروها در این مورد، «لیراگلوتاید» است که به همراه تغییر سبک زندگی، یعنی رژیم غذایی مناسب و افزایش فعالیت بدنی تجویز می شود.
این دارو با افزایش ترشح انسولین و تأخیر در تخلیه معده، کاهش قند خون و وزن را به همراه دارد. خوب است بدانیم استفاده عمده داروی لیراگلوتاید، برای درمان بیماری دیابت نوع ۲ و درمان مزمن چاقی است و مصرف آن باید با تجویز پزشک باشد.
دیابت نوع ۲ مورد استفاده: در افرادی که تغییر سبک زندگی و مصرف «متفورمین» بی تاثیر بوده یا مصرف متفورمین ممنوع باشد. در بیماران چاق با ریسک تصلب شرایین در بیماران با HbA1c بالا (بیش از ۹ تا ۱۰) که مشکوک به دیابت نوع یک نباشند، می تواند هم درمان اصلی و هم درمان کمکی باشد.
هشدار: از استفاده همزمان «لیراگلوتاید» با «سیتاگلیپین»، «لیناگلیپتین» پرهیز شود.
در صورتی که به رژیم درمانی بیماران مبتلا به دیابت که انسولین مصرف می کنند «لیراگلوتاید» اضافه شود، ممکن است نیاز به کاهش دوز انسولین (یا سایر داروهایی که ترشح انسولین را افزایش می دهند) باشد.
کاهش وزن مورد استفاده: وقتی کهBMI مساوی یا بیش از ۳۰ باشد. BMI مساوی یا بیشتر از ۲۷ است، اما دست کم یک بیماری مربوط به اضافه وزن، مانند فشار خون بالا یا چربی خون نامتعادل نیز موجود باشد.
اگر BMI مساوی یا بیشتر از ۲۷ است و دیابت نوع ۲ به همراه هم وجود دارد و به ویژه با بیماری قلبی عروقی ناشی از تصلب شرائین همراه است، گزینه های مناسب تر از «لیراگلوتاید» وجود دارد. هشدار: استفاده از داروی «لیراگلوتاید» در بیماران با سابقه برخی انواع سرطان تیروئید در خود یا خانواده و یا سابقه برخی سرطان های غدد درون ممنوع است.
استفاده از «لیراگلوتاید» در بیماران با سابقه تمایل یا اقدام به آسیب به خود ممنوع است.
استفاده از «لیراگلوتاید» در دوران بارداری و شیر دادن به نوزاد ممنوع است.
اگرچه چاقی احتمال نازائی را زیاد می کند و کاهش وزن قبل از بارداری نتیجه را بهتر می کند، اما در بیماران مبتلا به دیابت، قبل از اقدام به بارداری باید «لیراگلوتاید» قطع شود.
در مدت استفاده از این دارو نیز باید روش های پیشگیری از بارداری استفاده شود. اگر تغییری در خلق یا رفتار (مانند افزایش افسردگی یا افکار آسیب به خود) مشاهده شد، به پزشک اطلاع داده شود.
اگر پس از استفاده، تعداد ضربان قلب در حالت استراحت افزایش یافت، باید داروی «لیراگلوتاید» قطع شود.
اگر تا ۱۲ هفته پس از مصرف، کمترین میزان دوز قابل تحمل یا ۱۶ هفته پس از شروع درمان، ۴ تا ۵ درصد وزن پایه کاهش پیدا نکرده باشد، داروی «لیراگلوتاید» باید قطع شود.
در کودکان اگر پس از ۱۲ هفته استفاده منظم از «لیراگلوتاید»، دست کم یک واحد کاهش درBMI دیده نشود، دیگر امکان پاسخ بعید است و باید دارو قطع شود.
آزمایش ها و توجهات لازم: قند خون، HbA1c ، کارکرد کلیه، کارکرد کبد و کیسه صفرا باید اندازه گیری شود.
مراقب علائم التهاب پانکراس، افسردگی، افکار آسیب به خود، تغییر ضربان قلب، تغییر وزن بدن و علائم سرطان تیروئید، مانند توده گردنی، مشکل در بلع، نفس تنگی و خشونت صدای ماندگار باشیم.
نکته مهم: -مارک های مختلف تجاری این دارو برای استفاده در بیماران دیابت نوع یک و دو متفاوت است.
نقش گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت در ارتقای سلامت دانش‌آموزان
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه با اشاره به برنامه های واحد تغذیه در مدارس، تامین نیازهای تغذیه ای، رشد و تکامل مطلوب و همچنین شکل گیری عادات و رفتارهای تغذیه ای مناسب برای پیشگیری از بیماری های واگیر مرتبط با تغذیه در دانش آموزان را از جمله اهداف این برنامه ها دانست.
مریم مهارت ضمن بیان اینکه کم خونی ناشی از فقرآهن یکی از کمبودهای شایع در جهان و ایران است، گفت: به منظور پیشگیری و کنترل این موضوع، طرح مکمل یاری با قرص آهن در دختران متوسطه اول و دوم مدارس استان انجام می شود.
مهارت، گفت: از ابتدای سال تحصیلی ۱۴۰۲، توزیع یک میلیون و ۳۹۱ هزار و ۳۲ مکمل آهن در مدارس متوسطه اول و دوم دخترانه با همکاری آموزش و پرورش انجام شده است.
رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشت با اشاره به توزیع یک میلیون و ۲۸ هزار و ۹۲۸ مکمل ویتامین دی در مدارس متوسطه اول و دوم دخترانه و پسرانه از آغاز مهر ۱۴۰۲ تا کنون، گفت: با توجه به نقشی که ویتامین دی در سلامت ایفا می کند و کمبود آن در دختران و پسران شایع است، مصرف ماهیانه این ویتامین به صورت مکمل ۵۰ هزار توصیه می شود.
او، گفت: بهترین منبع دریافت ویتامین دی، نور خورشید است و با توجه به اینکه نوجوانان ساعات بسیار کمی در معرض نور خورشید قرار می گیرند، نیاز به دریافت ویتامین دی در این گروه سنی افزایش می یابد.
مهارت، گفت: چون گروهای سنی ۱۳ تا ۱۸ سال، بیشتر در معرض خطر هستند و میزان نیاز بدنی به ویتامین دی و آهن در این گروه سنی با توجه به شرایط فیزیولوژیکی و جهش رشدی که دارند بیشتر می‌شود، در طرح توزیع مکمل قرار می‌گیرند.
برنامه پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی در نوجوانان، طرح ملی توزیع شیر در مدارس، برنامه پایگاه تغذیه سالم با هدف ارتقای تامین بخشی از انرژی، پروتئین و مواد مغذی مورد نیاز و جلوگیری از عرضه مواد غذایی کم ارزش تغذیه‌ای به دانش آموزان از جمله اقدامات دیگر واحد تغذیه در مدارس است.
- نویسنده : مریم توانا
