جادوی عروسکی و روایت عشق زیر نور مهتاب

«آن شب مهتاب» نقدی شد

گفت‌وگو با دو منتقد سی‌وششمین جشنواره تئاتر فارس؛ نقدی بر اولین نمایش از اولین نمایش جشنواره عروسکی استان با چاشنی خرده و ستایش بر فضایی شاعرانه میان عشق، مرگ و خیال در «آن شب مهتاب»

نمایش عروسکی «آن شب مهتاب» به کارگردانی ملیحه زحمت‌کش و زهرا قربانی، در نخستین روز از سی‌وششمین جشنواره تئاتر استانی فارس، روی صحنه رفت و توانست نگاه دو نسل از منتقدان تئاتر را به خود جلب کند. اثری که با آمیزه‌ای از موسیقی زنده، روایت عاشقانه، و طراحی بصری چشم‌نواز، مرز میان رؤیا و واقعیت را در هم شکست و به دنیایی شاعرانه و غریب جان بخشید.

در ادامه، گفت‌وگوهایی داریم با دو منتقد هنری — فائزه فرصتیان، فعال و مدرس حوزه تئاتر کودک، و اصلان پاسبان، هنرجوی تئاتر و تحلیل‌گر جوان — که هر دو این اثر را از زاویه‌های متفاوت، اما با نگاهی دقیق و منتقدانه بررسی کرده‌اند.

گفت‌وگو با فائزه فرصتیان

خیال خام دختر من …

فائزه فرصتیان که یادداشت او با عنوان «خیال خام دختر من…» در حاشیه جشنواره بازتاب گسترده‌ای یافت، در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: وقتی عروسک‌ها روایت‌گر می‌شوند، جهان به بستری از جادو بدل می‌گردد. «آن شب مهتاب» توانست با ترکیب مؤلفه‌های بصری و موسیقایی، جهانی خلق کند که نه‌تنها کودکان بلکه بزرگسالان نیز در آن رؤیا را باور کنند.

وی در تحلیل فنی اثر افزود: در آغاز، حضور آشکار عروسک‌گردان‌ها تعادل بصری را بر هم می‌زد، اما با پیشرفت روایت و قدرت موسیقی، این ناهماهنگی از یاد می‌رفت. طراحی حرکت‌ها اگر به جای خطی، اُریب و عمیق‌تر در صحنه پیش می‌رفت، شاید تأثیر بیشتری می‌گذاشت. با این حال، بازی نور و صدای نی‌نواز زن، فضا را شاعرانه و خیال‌انگیز کرده بود.

فرصتیان ادامه داد: هماهنگی نور و موسیقی با حرکت عروسک‌ها بسیار تحسین‌برانگیز بود. تنها در برخی نقاط، توقف کنش‌ها باعث می‌شد حرکت اصلی مصنوعی به نظر برسد. اما در مجموع، نمایش توانست غم را در بستری شاد تجربه‌پذیر کند و این خود دستاوردی هنرمندانه است.

وی در پایان گفت: پایان نمایش، پرواز دختر در برف‌ها، اگرچه نماد سقوط است، اما از نظر نمایشی، قدرت خیال‌پردازی را در ذهن مخاطب بیدار می‌کند. این همان جایی است که تئاتر عروسکی از سطح کودکانه فراتر می‌رود و به تجربه‌ای انسانی بدل می‌شود.

گفت‌وگو با اصلان پاسبان

روایتی میان اسطوره و واقعیت

اصلان پاسبان، هنرجوی جوان تئاتر، در تحلیل خود از این نمایش گفت: این اثر نمایشی؛ روایتی است شاعرانه از عشق میان یک دختر و یوزپلنگی از دل جنگل. داستانی که مرز میان افسانه و واقعیت را درمی‌نوردد و با موسیقی زنده و شعرگونه‌اش، مخاطب را در دنیایی میان خواب و بیداری نگه می‌دارد

و ضمن تحسین کارگردان برای بهره‌گیری از موسیقی و دکور چشم‌نواز افزود: نورپردازی نمایش در صحنه‌های شب و زیر ماه، شگفت‌انگیز بود و لحظه‌هایی خلق کرد که یادآور سینمای شاعرانه است. با این حال، حضور مداوم عروسک‌گردان‌ها گاه از تمرکز مخاطب می‌کاست. طراحی صحنه با ابعادی بزرگ، گاهی باعث می‌شد عروسک‌ها در میان دکور گم شوند، اما رنگ‌آمیزی و انتخاب بافت‌ها هوشمندانه و هماهنگ با فضای خیال‌انگیز اثر بود.

وی در ادامه به جنبه‌های احساسی و محدودیت‌های اجرایی اشاره کرد: عروسک یوزپلنگ از لحاظ طراحی، نرم، دل‌نشین و شاعرانه بود. اما برخی عناصر مانند مرگ یوزپلنگ و چشمان قرمز دختر؛ برای تماشاگر کودک سنگین به نظر می‌رسیدند و باعث تداخل گروه سنی مخاطبان شدند. البته نباید از نقش ضعیف سیستم صوتی سالن هم غافل شد که کیفیت برخی آوازها را کاهش داده بود.

پاسبان افزوود: کارگردان با بهره‌گیری از افسانه‌ای که در مازندران روایت می‌شد، توانسته بود آن را به زبان قوم لر بازآفرینی کند؛ حرکتی که درخور تحسین است و بُعد بومی و فرهنگی تازه‌ای به اثر داده است.

وی در پایان با قدردانی از گروه اجرایی گفت: در روزگاری که تولید تئاتر عروسکی دشوار است، خلق چنین اثری پر از احساس و زیبایی، جای ستایش دارد.

تلفیق تخیل، تکنیک و احساس در زبانی عروسکی

از نگاه هر دو منتقد، «آن شب مهتاب» نمایشی است که توانسته میان فرم و محتوا توازنی شاعرانه برقرار کند. هرچند ضعف‌هایی در هماهنگی حرکات عروسک‌ها و حضور عروسک‌گردانان دیده می‌شود، اما قدرت موسیقی زنده، طراحی نور و فضاسازی شاعرانه، اثر را به تجربه‌ای تأثیرگذار بدل کرده است.

نمایش در عین حال که از عشق و مرگ می‌گوید، از رؤیا، طبیعت و پیوند انسان با حیوان نیز سخن دارد. روایتی که از دل فرهنگ بومی زاده می‌شود و با زبان جهانی خیال، مخاطب را مسحور خود می‌سازد.

به تعبیر یکی از منتقدان، «آن شب مهتاب» تلاشی است برای احیای شکوه از دست‌رفته‌ی تئاتر عروسکی، جایی میان خواب‌ها و حقیقت‌ها.

شب طنز و فکاهی در استهبان

همزمان با سی و سومین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران «شب طنز و فکاهی» ، همراه با رونمایی از آثار شاعران و نویسندگان اهالی استهبان ساعت ۱۹ شامگاه چهارشنبه ۲۱ آبان ماه در محل تالار شمس اصطهباناتی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استهبان برگزار می شود.

در این محفل ادبی علاوه بر خوانش اشعار و نوشته های طنز شاعران و نویسندگانی استهبانی آقایان «محمد رضا آل ابراهیم»، «اسماعیل عسلی»، «محمد رضا اشجار»، «علی حکمت»، «صفدر دوام »،«علی اصغر سلیمانی»، «یونس ظفرمند»، «علی اصغر کماندار» از تعدادی از آثار تازه منتشر شده نویسندگان و شاعران شهرستان استهبان رونمایی می شود.

سه هنرمند فعال و شناخته‌شده به قضاوت جشنواره تئاتر فارس خواهند نشست

با حکم نوید جعفری، دبیر سی‌و ششمین جشنواره تئاتر استان فارس، استاد اصغر همت، دکتر پرستوگلستان و دکتر مهرداد بهراد سه هنرمند فعال و شناخته‌شده در عرصه هنرهای نمایشی کشور به عنوان اعضای هیئت داوران این دوره از جشنواره انتخاب شدند.

بر این اساس استاد اصغر همت، دکتر پرستو گلستانی و دکتر مهرداد بهراد داوری آثار راه‌یافته به مرحله نهایی جشنواره در دو بخش تئاتر صحنه ای و خیابانی را بر عهده خواهند داشت.
نوید جعفری، دبیر جشنواره، ضمن ابراز خرسندی از حضور این هنرمندان در ترکیب هیئت داوران، هدف از این انتخاب را ارتقاء سطح کیفی داوری، ایجاد فضای تخصصی و عادلانه در ارزیابی آثار، و بهره‌گیری از تجربیات ارزشمند این هنرمندان در مسیر رشد تئاتر استان عنوان کرد.
نوید جعفری با بیان اینکه حضور سه هنرمندی که علاوه بر تجربه در زمینه تئاتر به عنوان مدرس دانشگاه و دوره های مختلف نمایشی فعالیت علمی بسزایی داشتند و همچنین تجربیات ارزنده آنان در سینما ، تلویزیون و ادبیات همواره مورد توجه بوده است قطعا می تواند در برپایی جشنواره ای علمی، تجربی و کیفی تاثیر به سزایی داشته باشد.
در معرفی هیات داوران آمده است:
استاد اصغر همت
بازیگر تئاتر ، سینما و تلویزیون
شروع فعالیت در تئاتر از سال۱۳۴۴ دبیرستان حیات شیراز
کارشناسی تئاتر از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، دارای نشان درجه ۱ هنری در رشته بازیگری
عضوهیأت مدیره خانه سینمااز ۱۳۷۴ تا۱۳۷۶
عضو هیات مؤسس خانه تئاتر وانجمن نمایش
عضوهیأت مدیره خانه تئاتر از ۱۳۷۶تا۱۳۸۸ و۱۳۹۴ تا ۱۴.۴
مدیر عامل خانه ی تئاتر از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷
مدیر گروه نمایش موسسه آموزش عالی سوره؛ از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱
بازیگری در تئاتر،سینما وتلویزیون،همکاری باکارگردانانی همانند
علی حاتمی(هزاردستان)
میرباقری(امام علی)رضا میرکریمی(یه حبه قند)و……
داور جشنواره‌های مختلف تئاتر و سینما
چاپ مقاله در نشریات هنری
و…
دکتر پرستوگلستانی
بازیگر و کارگردان‌ و مدرس دانشگاه
مدرس تخصصی نمایش خلاق و کودک و نوجوان
کارشناسی بازیگری
کارشناسی ارشد کارگردانی
دکتری پژوهش هنر
او جوایز متعددی را از آن خود کرده از جمله بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی تئاتر فجر و بهترین کارگردان در جشنواره بین المللی کودک و نوجوان و جشنواره تئاتر تفلیس گرجستان.
او از سال ۷۵ داور جشنواره های استانی و منطقه ای بوده است.
در حال حاضر در حال تالیف کتاب هایی در مورد تئاتر کودکان و بزرگسالان است.
بازی در تئاتر را از سال ۱۳۶۵ در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرد.
بازی در سینما را از سال ۱۳۶۹ با فیلم مجنون کاری از رسول ملاقلی‌پور شروع کرد.
او در کارنامه کاری اش بیش از ۱۵۰ کار تئاتر، تلویزیونی و سینمایی چه در عرصه بازیگری و چه کارگردانی دارد.
دکتر مهرداد بهراد
کارشناس و کارشناس ارشد ادبیات نمایشی
دکترای تخصصی فلسفه هنر
مترجم آثار «دراماتورژی؛ انقلاب در تئاتر»، «مقدمه‌ای بر فمینیسم و تئاتر»، «غرب مغموم»، «جمجمه در کانامرا» و «لکوموتیوران»
مولف کتاب «انسان در پس نقاب تمدن»
رئیس انجمن نمایش کلانشهر اهواز از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷
رئیس واحد آموزش انجمن هنرهای نمایشی استان خوزستان از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷
سردبیر ماهنامه تخصصی هنر زمان
نگارش بیش از ده نمایشنامه، دراماتورژی در بیش از ده اجرا و نگارش مقالات تخصصی در حوزه‌ی تئاتر، ادبیات و فلسفه و…
سی و ششمین جشنواره تئاتر استان فارس با حضور گروه‌های نمایشی منتخب از سراسر استان، از ۲۰ الی ۲۳ آبان‌ماه در شیراز برگزار می‌شود و داوران این دوره مسئولیت ارزیابی آثار و انتخاب برترین‌های جشنواره از بین ۲۱ نمایش حاضر در دو بخش صحنه ای و خیابانی را بر عهده دارند.

وداع با میراثِ زنده‌ فرهنگ و ادبِ فارس

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس با نهایت تأثر و تألم، به اطلاع اصحاب فرهنگ، ادب و هنر استان فارس رساند: امروز روز بدرود با یکی از ریشه‌داران ادبیات عامه‌ فارس، زنده‌یاد ابوالقاسم فقیری، نویسنده، پژوهشگرِ، روزنامه‌نگار و فارس‌شناسِ برجسته است که دارفانی را وداع گفت و این فقدان دلخراش را به خاندان ایشان و جامعه فرهنگ و هنر تسلیت عرض می دارم.

در بخشی از متن پیام غمگنانه مهدی رنجبر خطاب به اهالی فرهنگ و مردم فرهنگ‌ورز و ادب‌پرور استان فارس، آمده است:

“در این روز غمبار، جامعهٔ فرهیختگان استان فارس عزادار یکی از خط‌شکنان و منش‌سازان فرهنگِ عامه است. کسی که با قلم، پژوهش و حتی سادگیِ زندگیِ فرهنگی‌اش، گوشه‌هایی از هویت این سرزمین را روشن و ماندگار کرد. زنده‌یاد ابوالقاسم فقیری بیش از نیم‌قرن عمرِ پژوهشی و تبیینی خود را وقف فرهنگ مردمان این خاک کرد و به حق «میراث‌دارِ فرهنگی» بود و خود نیز «یک میراث.”

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، گفت: در این وداع، زبان به سوگ و بغض می‌نشیندزیرا یکی از پرچمدارانِ فرهنگ عامه‌ فارس خاموش شد؛ اما یاد او خاموش نیست. همان‌گونه که خود گفته و نوشته است، فرهنگ ما را ما می‌سازد و حفظ آن رسالتِ هر نسلی است.

اکنون ما میراثِ او را در دست داریم، همچون فانوسی در دلِ فرهنگ این استان که باید بر افروخت و نگاه داشت.

ضمن عرض تسلیت صمیمانه به خانوادهٔ گرامی ایشان، به جامعهٔ فرهنگی، هنری و پژوهشی استان فارس، اعلام می‌دارم که در کنار درگذشت این بزرگوار، عهد می‌بندیم که راهش را؛ راهِ جست‌وجوی عمقِ فرهنگِ عامه و ادبیات مردمی با جدیت پیگیری کنیم. او رفت، اما صدایش، متن‌هایش، نگاهش به فرهنگ این خاک، زنده می ماند.

از لب‌آبِ شیراز تا جانِ فرهنگِ فارس

ابوالقاسم فقیری در روز ۱۳ اسفندماه ۱۳۱۶ خورشیدی در محله «لب‌آب» شهر شیراز متولد شد. مسیر زندگی او از مدرسه‌ی سنایی، مدرسه زند، مدرسه حاج قوام تا مدرسه سلطانی طی شد و سپس به دوره تربیتِ معلم راه یافت. او، اندکی پس از آن، برای تدریس به منطقه فهلیان ممسنی رفت و در مدرسه وکیل ممسنی، در سال ۱۳۳۹، کاری آغاز کرد که سرآغاز مستندسازی فرهنگ مردمانِ این منطقه شد.

پژوهشی در خدمت فرهنگ عامه‌ فارس

فقیری در همان سال؛ نخستین نتایج تحقیقاتش را در مجله‌ی «کوچه» به انتشار رساند در یکی از گفت‌وگوهایش گفته بود:”اگر فرهنگ ایرانی و فولکلور را از ما بگیرند، دیگری چیزی از ما باقی نمی‌ماند. فرهنگ عامه از آن‌ جهت اهمیت دارد که پشت هر حرف مردم کوچه و بازار و هر قصه‌ای، یک نکته اخلاقی پنهان بوده و هست؛ مثل احترام به بزرگ‌تر.
آثار وی در موضوعات فرهنگ بومی و فولکلورِ فارس از جمله «واسونک‌های شیرازی و روایت‌هایی از فرهنگ مردم فارس»، «قصه‌های مردم فارس»، «بازی‌های مردم فارس»، «آداب و رسوم نوروزی در فارس» از جایگاهی ویژه برخوردارند.

قلمی که هویت‌ها نوشت

فقیری نه تنها در حوزۀ پژوهش، بلکه در روزنامه‌نگاری و ادبیات داستانی نیز حضوری مؤثر داشت. وی در دوره‌ای، دبیر صفحه «فرهنگ ولایت» در روزنامه‌ی خبر جنوب بود و از این طریق حلقه‌ای گسترده از پژوهشگران فرهنگ عامه را به میدان کشان. میان آثار داستانی‌اش می‌توان به «اجاق‌کور»، «خانه خانهٔ خودمان»، «با خودم در راه بارونی» و «مردی که به حراج رفت» اشاره کرد.

تأثیر و میراث

او در سال ۱۳۹۲ به پاس بیش از نیم‌قرن فعالیت در حوزه فارس‌شناسی در «نخستین همایش چهره‌های ماندگار استان فارس» مورد تجلیل قرار گرفت.. بسیار فراتر از عناوین و جایزه‌ها، نقشِ او در شناساندن عمق زندگی مردم این خطه، در پاسداشتِ بازی‌ها، ترانه‌ها، آداب و رسومِ آنها، در ثبتِ واسونک‌ها، در تدوینِ فرهنگ شفاهی، بی‌بدیل بوده است.

درگذشت پژوهشگر فرهنگ عامه فارس؛ ابوالقاسم فقیری، میراث‌داری که خود یک میراث بود
ابوالقاسم فقیری، نویسنده، پژوهشگر و روزنامه‌نگار پیشکسوت شیرازی امروز سه‌شنبه در سن ۸۸ سالگی درگذشت.ابوالقاسم فقیری که متولد سال ۱۳۱۶ بود، از چهره‌های ماندگار استان فارس و از پیشگامان حوزه فرهنگ مردم به شمار می‌رفت. وی از نخستین افرادی بود که در زمینه جمع‌آوری داستان‌ها، متل‌ها، مثل‌ها، آداب و رسوم مناطق مختلف فارس تلاش گسترده‌ای انجام داد.

از این نویسنده و پژوهشگر برجسته فارس، آثاری همچون «باورهای مردم فارس»، «آداب و رسوم نوروزی در فارس» و «سیری در ترانه‌های محلی»، «قصه‌های مردم فارس»، «بازی‌های مردم فارس»، «عروسی در فارس» و «واسونک‌های شیرازی» به جا مانده که از نخستین آثار در زمینه فرهنگ مردم محسوب می‌شوند.

فقیری علاوه بر آثار پژوهشی، در حوزه داستان‌نویسی نیز آثاری از خود به جا گذاشته که از جمله آن‌ها می‌توان به «مردی که به حراج رفت»، «بارونی»، «با خودم در راه»، «اجاق کور»، «خانه خانه خودمان»، «ننه پیرزن و عمو نوروز»، «آهو بچه خواب من» و «حکایاتی از کوچه ایام هفته» اشاره کرد.

این پژوهشگر ۸۸ ساله تا واپسین روزهای عمر در محافل فرهنگی حضوری پویا و ارشادی داشت.

همسر فرزند این نویسنده و پژوهشگر شیرازی به خبرنگار ایرنا گفت: استاد فقیری مدتی به بیماری سرطان دچار بود و در یک ماه گذشته بیماری وی تشدید شده بود.

سپند آسا اظهار کرد: وی از چهارشنبه گذشته در بیمارستان بستری بود و صبح امروز دار فانی را وداع گفت.

او بیان کرد: مراسم تشییع و خاکسپاری استاد ابوالقاسم فقیری در همین هفته برگزار خواهد شد و زمان دقیق آن بزودی اطلاع‌رسانی می شود.

باشد که نسل ما و نسل‌های آتی پس از ما میراث‌داران خوبی برایش باشند.

از درخشش داوران نامدار تا ظهور نسل تازه‌ هنرمندان

مهدی رنجبر، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس گفت: باشد که سی‌وششمین جشنواره تئاتر استان فارس و نخستین جشنواره تئاتر عروسکی این دیار، پلی میان انسانیت و تخیل، و مجالی برای تولد دوباره‌ امید در جان جامعه هنری ما و هنری برای آگاهی بخشی و گفتمان میان نسلی به یادگار بر جای گذارد .

به بهانه آیین اختتامیه سی‌ششمین جشنواره تئاتر استانی و اولین جشنواره عروسکی در شیراز؛ صحنه‌ای میان رؤیا و واقعیت و با ادای احترام به صحنه، خانه جاودان اندیشه و احساس

پیام مهدی رنجبر، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس برای سی‌وششمین جشنواره تئاتر استان و نخستین جشنواره عروسکی فارس:

درود بر همه‌ آنان که صحنه را خانه‌ خویش می‌دانند

در پیام مهدی رنجبر مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس برای تلاش هنرمندانه دست اندرکاران، داوران ارجمند و گروه های محترم شرکت کننده در سی‌و ششمین جشنواره تئاتر استان اینگونه آمده است: با سپاس از همه همراهان، هنرمندان، داوران و تماشاگران عزیز؛ هنرهای نمایشی و یا به عبارتی تئاتر، زبانی جهانی برای گفت‌وگو با دلِ انسان است؛ آیینه‌ای روشن از دردها، رؤیاها و امیدهای مردم. هر نمایش، سفری است از تاریکی به روشنایی، از واژه به حس، از سکوت به فریاد و جشنواره تئاتر نیز جایی است که خلاقیت‌ها شکوفا می‌شوند و صدای هنرمندان از گوشه‌گوشه این سرزمین به گوش می‌رسد.

این رویداد فرصتی است برای هم‌نشینی دل‌هایی که به هنر، معنا و زندگی می‌اندیشند تا هنری برای آگاهی بخشی و گفتمان میان نسلی نیز باشد. درود بر همه هنرمندانی که با عشق و ایمان، صحنه را روشن می‌کنند و در برابر دشواری‌ها، همچنان بر پای تماشاگر لبخند می‌نشانند. باشد که این جشنواره، پلی باشد برای پیوند هنر و انسانیت، و گامی در مسیر تعالی فرهنگ این سرزمین

جشن تئاتر، جشن زندگی

تئاتر، هنری است زنده، که از جانِ هنرمند برمی‌خیزد و به جانِ تماشاگر می‌نشیند؛ هنری که در هر دم از آن، حقیقت انسان معنا می‌یابد. صحنه‌ی تئاتر همواره جایگاه گفت‌وگو، تفکر و آفرینش است؛ جایی که اندیشه در هیأت نور و حرکت متجلی می‌شود و صدای انسان در برابر فراموشی به گوش می‌رسد. جشنواره تئاتر، نه تنها عرصه‌ی رقابت آثار، بلکه فرصتی است برای هم‌دلی و هم‌افزایی، برای مرور دوباره‌ ریشه‌های فرهنگی و بازخوانیِ مسئولیت هنر در روزگار کنونی. حضورِ هنرمندانِ متعهد، داوران گران‌قدر و تماشاگران فرهیخته، این رویداد را به جشن اندیشه و احساس بدل می‌سازد.

درود بر همه‌ آنان که صحنه را خانه‌ خویش می‌دانند؛ آنان که با عشق، تمرینِ مداومت و خلاقیت را معنا می‌کنند. امید است این دوره از جشنواره، گامی دیگر در مسیر شکوفایی تئاترِ ایرانی و فرهنگی انسانی‌تر باشد.

با سپاس از همه‌ همراهان و حامیان هنر نمایش

از درخشش داوران نامدار تا ظهور نسل تازه‌ هنرمندان/ جشنواره‌های نمایشی فارس در آبان‌ماه، فصل تازه‌ای از تئاتر ایران را رقم زدند

همانطور که مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس بدان زیبا اشاره کرد؛ در نیمه‌ی دوم آبان‌ماه، شیراز دوباره به پایتخت تئاتر جنوب ایران بدل شد؛ شهری که در روزهای پاییزی‌اش، خیابان‌ها بوی صحنه گرفتند و عروسک‌ها، صدا، نور و احساس را به کوچه‌هایش آوردند.

این جشنواره با حضور چهره‌های برجسته‌ی تئاتر ایران، منتقدان جوان و هنرمندان تازه‌نفس، فصلی تازه را در تقویم فرهنگی فارس گشودند، فصلی که تئاتر را نه فقط در سالن، بلکه در زندگی مردم جاری کرد و حال نگاهی به اجراهاو داوران و منقدین می‌پردازیم.

داورانی در تراز ملی برای تئاتری در مقیاس جهانی

اصغر همت، پرستو گلستانی و مهرداد بهراد مأموریت یافتند تا «معیار» باشند نه فقط «قاضی»

حضور سه چهره‌ی شاخص در هیئت داوران، از مهم‌ترین نقاط قوت جشنواره امسال بود.

استاد اصغر همت، بازیگر نامدار، کارگردان و از چهره‌های ماندگار تئاتر ایران، با نگاهی انسانی و تجربه‌ای چند دهه‌ای به داوری آثار پرداخت.

دکتر پرستو گلستانی، بازیگر و مدرس دانشگاه، که در حوزه‌ی تئاتر کودک و تربیت بازیگران خلاق شناخته می‌شود، داوری خود را بر محور «احساس، تخیل و ارتباط با مخاطب» بنا کرد.

و دکتر مهرداد بهراد، پژوهشگر فلسفه هنر و مترجم آثار دراماتورژی، در داوری‌هایش بیش از هر چیز به تحلیل ساختار روایت و نگاه فلسفی در آثار نمایشی توجه داشت.

نوید جعفری، دبیر جشنواره، در آیین معرفی داوران گفت: جشنواره امسال بر عدالت فرهنگی و نگاه تخصصی استوار است. ما تلاش کردیم داورانی برگزینیم که نگاهشان نه داوری صرف، بلکه تماشای ژرفِ تئاتر باشد.

تولد یک رویا؛ «آن شب مهتاب» آغازگر نخستین جشنواره تئاتر عروسکی فارس

وقتی عروسک‌ها از ماه سخن گفتند و شعر به حرکت درآمد

در اولین شب جشنواره تئاتر عروسکی، صحنه‌ی مجموعه‌ی حافظ، با نور نقره‌ای ماه و موسیقی زنده، به جهانی جادویی بدل شد.

نمایش «آن شب مهتاب» به کارگردانی ملیحه زحمت‌کش و زهرا قربانی، تلفیقی از شعر، موسیقی و حرکت بود؛ روایتی بی‌کلام از عشق و فراق که در هر لحظه، میان خیال و واقعیت در نوسان بود.

منتقد جوان فائزه فرصتیان در یادداشت خود نوشت:”نمایش «آن شب مهتاب» به ما یادآوری کرد که عروسک‌ها تنها ابزار نیستند، بلکه روح‌هایی‌اند در کالبد خیال. این اثر نشان داد چگونه می‌توان با زبانی کودکانه، مفاهیمی انسانی و ژرف را به تصویر کشید.”

اصلان پاسبان، دیگر منتقد این جشنواره نیز گفت:” این نمایش، پلی میان اسطوره و روزمرگی است. ما از دل قصه‌ای بومی، به جهانی رسیدیم که مرز ندارد؛ تئاتری که می‌تواند در هر جشنواره بین‌المللی بدرخشد.”

به گفته‌ی مرتضی سعیدیان، دبیر نخستین جشنواره عروسکی فارس، «آن شب مهتاب» نقطه‌ی آغاز حرکتی است که قرار است تئاتر عروسکی را در سراسر جنوب ایران جان تازه ببخشد.

از «جی‌جی بی‌جی» تا «پهلوان کچل»؛ بازگشت افسانه‌ها به صحنه

نگاهی به آثار منتخب نخستین جشنواره عروسکی فارس

در کنار «آن شب مهتاب»، شش نمایش دیگر نیز در دو بخش صحنه‌ای و خیابانی به رقابت پرداختند.
نمایش‌های «جی‌جی بی‌جی؛ عروس شیرازی» (میترا توکل‌پور) و «پهلوان کچل» (محمدجواد حیدرپور) با رویکردی طنزآمیز به بازآفرینی افسانه‌های ایرانی پرداختند.

«پرواز لک‌لک‌ها» از زهرا حمیدی نگاهی استعاری به امید و مهاجرت داشت، و «مرشد بخت‌برگشته» به کارگردانی محمد برزویی در فضایی سنتی و ایرانی، با تکنیک‌های سایه‌نمایی اجرا شد.

نسیم شیرزادی در «چه‌چه چلچله‌ی چهل‌گیس» با بهره‌گیری از موسیقی فولکلور جنوب ایران، جلوه‌ای بومی به جشنواره داد. این آثار در کنار هم نشان دادند که عروسک، دیگر صرفاً متعلق به کودکان نیست، بلکه زبانی برای روایت دغدغه‌های انسان معاصر شده است.

تئاتر خیابانی؛ بازگشت هنر به مردم

وقتی میدان‌های خیابانی صحنه شدند و مردم بازیگر اصلی

در بخش خیابانی جشنواره، تئاتر از دیوارهای سالن‌ها بیرون آمد و دوباره به دل شهر بازگشت.
از میدان حافظیه تا پارک آزادی، گروه‌هایی از شهرهای فسا، نورآباد، مرودشت، فیروزآباد و شیراز، نمایش‌هایی با موضوعات اجتماعی، محیط‌زیستی و فرهنگی اجرا کردند. یکی از آثار شاخص، نمایشی بود درباره‌ی دوستی کودکان با طبیعت، که به گفته‌ی داوران، با زبان ساده و اجرایی پرانرژی، پیام خود را به مخاطب منتقل کرد.

نوید جعفری، دبیر سی‌وششمین جشنواره استان فارس، در حاشیه‌ی این اجراها گفت: ما می‌خواهیم تئاتر را به مردم برگردانیم. تئاتر خیابانی، صحنه‌ای برای گفت‌وگوی اجتماعی است؛ جایی که مردم نه فقط تماشاگر، بلکه بازیگر زندگی خود می‌شوند.

«شیطان پلک نمی‌زند»؛ تجربه‌ای از ترس، ایمان و رهایی

مسعود احمدی و تجربه‌ای کم‌نظیر از تئاتر ژانری در فارس

نمایش «شیطان پلک نمی‌زند» نوشته و کارگردانی مسعود احمدی، یکی از جسورانه‌ترین آثار جشنواره بود؛ نمایشی در ژانر وحشت، با بازی‌های قدرتمند و طراحی صحنه‌ای متفاوت. در این اثر، مرز میان ترس و ایمان، تاریکی و رستگاری، به‌گونه‌ای هنرمندانه در هم می‌تند.

منتقدان، اجرای این اثر را گامی مهم در گسترش ژانرهای تئاتری در استان دانستند. احمدی درباره‌ی هدف خود گفت:”می‌خواستم مردم احساس کنند که تئاتر فقط درباره‌ی غم یا عشق نیست، بلکه می‌تواند از ترس هم سخن بگوید، اما در نهایت، راهی به نور نشان دهد.”

تئاتر فارس در مسیر فجر

از تجربه‌های محلی تا چشم‌انداز بین‌المللی

اختتامیه‌ی سی‌وششمین جشنواره تئاتر فارس قرار است روز جمعه ۲۳ آبان‌ماه، ساعت۱۸، با حضور داوران، کارگردانان و جمعی از پیشکسوتان در تالار حافظ شیراز برگزار شود.

در این مراسم، گروه‌های برگزیده برای حضور در چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی خواهند شد شد. بنا به گفته‌ی نوید جعفری:”تئاتر فارس امروز دیگر تنها بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران نیست؛ بلکه به صدایی مستقل و خلاق در نقشه‌ی هنری کشور بدل شده است.”

مرکز استان فارس در آبان‌ماه، نه فقط میزبان دو جشنواره، که میزبان رؤیای جمعی از هنرمندان بود؛ رؤیایی که از زبان عروسک‌ها آغاز شد و در تاریکی صحنه‌ها به نور بدل گشت. از «آن شب مهتاب» تا «شیطان پلک نمی‌زند»، از خیابان تا سالن، از کودکی تا تفکر فلسفی، تئاتر فارس امسال، خودِ زندگی بود: پرشور، متنوع، و سرشار از معنا.

در پایان این رویداد، تنها یک جمله بر جای می‌ماند، جمله‌ای که از زبان یکی از داوران بازتاب یافت:”تئاتر فارس دیگر در حاشیه نیست؛ او خود، صحنه است.