شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نشست ستاد احیای تالاب‌های استان فارس، با انتقاد از سیاست‌های متضاد توسعه و مدیریت منابع آب، وضعیت کنونی تالاب‌های فارس را «غم‌انگیز، نگران‌کننده و غیرقابل‌تحمل» توصیف کرد و گفت: بدون درک محدودیت منابع آبی و اتخاذ تصمیم‌های سخت، احیای تالاب‌ها ممکن نخواهد بود.
انصاری با تأکید بر وضعیت بحرانی تالاب بختگان، گفت: از وضعیت نسبتاً مطلوب تالاب بختگان در سال ۱۳۵۵، اکنون به وضعیتی بحرانی رسیده‌ایم و این موضوع را در سطح ملی و در جلسه احیا تالاب‌های کشور با حضور معاون اول رئیس جمهور پیگیری می‌کنیم.
وی همچنین با اشاره به طرح بین‌المللی احیای تالاب پریشان با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) افزود: امیدواریم نقشه راه ترسیم‌شده بتواند مسیر بهبود وضعیت تالاب‌ها را هموار کند و گزارش اقدامات به رئیس جمهور برسد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: میزان تأمین حق‌آبه‌ها در استان‌ها به‌هیچ‌وجه با پیش‌بینی‌های قانونی، به‌ویژه عدد ۱۰.۷ میلیارد متر مکعب در برنامه هفتم، هم‌خوانی ندارد.
انصاری با اشاره به تناقض سیاست‌های بالادستی، به‌ویژه برنامه هفتم توسعه که همزمان بر محدودیت منابع آبی و گسترش سطح زیر کشت تأکید دارد، این سیاست‌ها را عامل سردرگمی در حکمرانی منابع آب دانست.
همچنین در این نشست از سند تالاب بختگان که به نام سازمان حفاظت محیط زیست کشور ثبت شده رونمایی شد.
آتش در تنگ بستانک مرودشت آرام گرفت
آتش‌سوزی در تنگ بستانک مرودشت با تلاش نیروهای مردمی مهار شد.
یوسف حسنی رئیس اداره محیط زیست شهرستان مرودشت گفت: پس از وقوع آتش‌سوزی در منطقه تنگ بستانک، نیروهای یگان حفاظت این اداره بلافاصله در محل حاضر شده و با همکاری نیروهای منابع طبیعی، بخشداری، بسیج و اهالی منطقه کامفیروز جنوبی، موفق به مهار به موقع آتش شدند.
حسنی افزود: در این حادثه حدود ۵ هکتار از مراتع و جنگل‌های ارتفاعات روستای دزد کردک در آتش سوخت.
منطقه حفاظت شده تنگ بستانک با وسعت حدود ۱۵ هزار هکتار، که به بهشت گمشده نیز شهرت دارد، از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست بوده و در محدوده تفرجگاهی خود دارای جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی از جمله آبشار‌های مینیاتوری است.
مسئولان ارشد یگان حفاظت کشور در فارس: ارزیابی میدانی برای تقویت چتر حفاظتی مناطق کلیدی
گروهی از مسوولان ارشد یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست، به منظور ارزیابی دقیق و میدانی وضعیت حفاظت مناطق زیست محیطی استان فارس، طی سفر چند روزه از پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده این استان بازدید کردند.
به گزارش روابط عمومی و امور رسانه اداره کل حفاظت محیط زیست فارس، سرهنگ صالح، معاون بازرسی یگان حفاظت سازمان، و مهندس ساجدین، معاون رصد و پایش زیست محیطی این یگان، در راس این هیئت اعزامی قرار داشتند. مناطق مورد بازدید شامل پارک ملی بمو، بختگان، قطرویه، سایت گوزن زرد ارسنجان، سعادت شهر، پناهگاه حیات وحش بختگان، منطقه حفاظت شده میانجنگل و هرمود لارستان، کوه هوا لامرد، اداره فراشبند، منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان بود.
هدف اصلی این بازدید، بررسی از نزدیک چالش‌ها و نیازهای حفاظتی این مناطق و تبادل نظر با محیط‌بانان و مسوولان محلی برای یافتن راهکارهای عملی و موثر در ارتقای سطح حفاظت عنوان شده است.
در همین راستا، جلسه‌ای با حضور لیلا تاج گردون، مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، و جمعی از مسوولان این اداره کل شامل محسن جوادی (رئیس اداره حراست)، مجتبی یزدان‌پناه (معاون توسعه مدیریت و منابع) و کیمیا کاکا عبدالله (رئیس اداره بازرسی) برگزار شد. در این نشست، بر اهمیت هماهنگی و همکاری‌های بین استانی و ملی در راستای حفاظت از تنوع زیستی غنی فارس تاکید و راهکارهای تقویت این همکاری‌ها مورد بحث قرار گرفت.
به گفته مهندس ساجدین، “بازدید از این مناطق از نزدیک، فرصت مغتنمی برای درک بهتر مسائل و چالش‌های موجود در خط مقدم حفاظت است و نتایج این ارزیابی‌ها مبنای برنامه‌ریزی‌های آتی برای تقویت بنیه حفاظتی این مناطق خواهد بود.”
همچنین، سرهنگ صالح با اشاره به اهمیت نقش محیط‌بانان در حفاظت از عرصه‌های طبیعی، بر ضرورت حمایت و پشتیبانی همه‌جانبه از این قشر فداکار تاکید کرد.
بازدید از سایت گوزن زرد ارسنجان نیز به عنوان یکی از اولویت‌های این سفر، با هدف بررسی آخرین وضعیت این مرکز مهم تکثیر و حفاظت از گوزن زرد ایرانی و اتخاذ تدابیر لازم برای ارتقای امنیت و پایش آن صورت گرفت.
مسئولان اعزامی در بدو ورود به استان فارس، با حضور بر مزار شهید والامقام، بیرامی، از شهدای محیط زیست استان، ادای احترام کردند.
پیوستن کشاورزان کارزین به پویش نه به آتش زدن کاه و کلش اقدامی امیدبخش در حفظ محیط زیست
کشاورزان شهر کارزین با پیوستن به پویش «نه به آتش زدن کاه و کلش»، گامی ستودنی به منظور حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا برداشتند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان قیروکارزین، گفت: این اقدام کشاورزان کارزینی را نقطه‌ی امیدی در حفاظت از خاک، موجودات زیستمند آن و کاهش آلودگی هوا توصیف کرد.
عباس قائدی، گفت: پیوستن آنان نشان داد که کشاورزان می‌توانند نقش موثری در حفظ محیط زیست ایفا کنند و با انتخاب روش‌های پایدار مدیریت بقایای محصولات، به جای سوزاندن آنها، به حفظ این میراث طبیعی کمک کنند.
قائدی، گفت: این عمل علاوه بر تولید آلودگی هوا و انتشار ذرات معلق و گازهای سمی که سلامت انسان و حیوانات را تهدید می‌کند، به تغییرات اقلیمی نیز دامن می‌زند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست قیروکارزین همچنین تخریب خاک و از بین رفتن تنوع زیستی را از دیگر پیامدهای منفی آتش‌سوزی در مزارع برشمرد و گفت: سوزاندن بقایای گیاهی مواد مغذی خاک را از بین برده و ساختار آن را تخریب می‌کند و زیستگاه‌های طبیعی بسیاری از موجودات زنده را نابود می‌سازد.
او، بر ضرورت جایگزینی روش‌های پایدار مدیریت بقایای کشاورزی تاکید کرد تا از آسیب‌های جبران‌ناپذیر به محیط زیست جلوگیری شود.
دستگیری متخلف زنده‌گیری پرندگان وحشی با کشف هفت پرنده و ادوات
در عملیات مشترک یگان حفاظت محیط زیست شهرستان فسا و نیروی انتظامی، یک متخلف به جرم زنده‌گیری پرندگان وحشی دستگیر و از منزل وی پنج قطعه سهره و دو قطعه بلبل خرما به همراه سه قفس معمولی و سه قفس مخصوص زنده‌گیری کشف و ضبط شد.
علیرضا محمدی فارسی، رئیس اداره محیط زیست فسا، با اشاره به دستگیری متهم و تشکیل پرونده قضایی، تاکید کرد که زنده‌گیری پرندگانی چون سهره و بلبل خرما، علاوه بر آسیب به جمعیت آنها در طبیعت، تعادل اکوسیستم را نیز بر هم می‌زند و می‌تواند منجر به تخریب زیستگاه و شیوع بیماری‌ها شود. وی از تلاش‌های یگان حفاظت و نیروی انتظامی در برخورد با این تخلفات قدردانی کرد.
تشکل‌های مردم‌نهاد فارس خواستار مشارکت جدی در تصمیم‌سازی‌های زیست‌محیطی شدند
اعضای تشکل‌های محیط زیستی استان فارس در نشستی با دکتر نورالدین آهی، مشاور رئیس‌جمهور در امور تشکل‌ها و احزاب، ضمن بیان دغدغه‌ها و مشکلات زیست‌محیطی استان، بر اهمیت نقش سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان بازوی فکری و تصمیم‌ساز دولت تاکید کرده و خواستار مشارکت جدی در فرآیند تصمیم‌گیری‌ها شدند.
این نشست که با حضور سید کمال علوی، سرپرست اداره کل دفتر امور سیاسی استانداری فارس و لیلا تاج‌گردون، مدیر کل محیط زیست فارس برگزار شد، فرصتی را فراهم آورد تا فعالان زیست‌محیطی به تشریح چالش‌های پیش روی حفاظت از محیط زیست استان بپردازند.
نورالدین آهی، مشاور رئیس‌جمهور، با اشاره به رویکرد حمایتی دولت چهاردهم نسبت به تشکل‌ها و سمن‌ها، اظهار داشت: “دولت چهاردهم نگاه ویژه‌ای به تشکل‌ها و سمن‌ها دارد و انتخاب مشاور در این حوزه توسط رئیس جمهور، نشان از اهمیت قائل شدن برای شنیدن صدای مردم و استفاده از ظرفیت‌های این تشکل‌ها دارد.” وی تاکید کرد که تشکل‌ها نه بازوی اجرایی صرف، بلکه اتاق فکر و تصمیم‌ساز برای دولت محسوب می‌شوند و ایده‌ها و مطالبات آنها به دقت بررسی میشود.
مدیر کل محیط زیست فارس، ضمن ارائه گزارشی از وضعیت محیط زیست استان و اقدامات انجام شده، به اهمیت تخصص‌محوری تشکل‌ها و لزوم آگاهی و تخصص در مطالبه‌گری اشاره کرد و گفت: “باید از حضور مشاور رئیس‌جمهور برای حل چالش‌های استان بهره برد.
لیلا تاج‌گردون، گفت: حضور مشاور رئیس‌جمهور در این نشست، فرصتی مغتنم برای تبادل نظر و ارائه راهکارهای تخصصی به منظور حل چالش‌های زیست‌محیطی استان است.
تاج‌گردون، گفت: با توجه به تخصص و دانش اعضای تشکل‌های حاضر، می‌توانیم با هم‌افزایی و ارائه پیشنهادات کارشناسی، به نتایج ملموسی در راستای حفاظت از محیط زیست استان دست یابیم. این نشست باید نقطه آغازی برای همکاری‌های مستمر و سازنده بین دولت و تشکل‌های تخصصی در راستای حل مشکلات زیست‌محیطی باشد.
نمایندگان تشکل‌های محیط زیستی به مهمترین مشکلات استان پرداختند که از جمله آنها می‌توان به ضرورت برگزاری دیدارهای منظم با مسئولان، رسیدگی فوری به موضوع آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌ها و ناکافی بودن بازدارندگی جریمه‌ها، نیاز مبرم به تجهیزات پیشرفته اطفای حریق از جمله بالگرد، وضعیت نگران‌کننده تالاب‌های استان و قرارگیری برخی از آنها در فهرست سیاه مونترو، مشکلات ناشی از سد تنگ‌سرخ بر تالاب مهارلو و شهر سروستان، و آلودگی هوای شهر زرقان و لزوم اعمال عوارض سبز بر صنایع آلاینده اشاره کرد.
برخی از فعالان محیط زیست خواستار حمایت وزارت کشور از تشکل‌ها و تسهیل فرآیند جذب کمک‌های بین‌المللی برای پیشبرد اهداف زیست‌محیطی شدند.
احداث آتش‌بُر در محل دریاچه پریشان
رئیس اداره محیط زیست شهرستان کازرون، گفت: اهالی و جوامع محلی ساکن در پیرامون دریاچه پریشان با تراکتورهای خود به کمک اداره محیط زیست آمده و بستر تالاب پریشان را آتش‌بُر زدند.
محمد امین بیرامی، گفت: «آتش‌بُر به معنای ایجاد جاده‌ها یا نوارهایی در یک منطقه طبیعی است که با هدف جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی‌ها طراحی میشود.
بیرامی، گفت: آتش‌بُرها به‌عنوان موانع فیزیکی عمل می‌کنند که می‌توانند سرعت و شدت گسترش آتش را کاهش دهند.
این جاده‌ها عاری از هرگونه پوشش گیاهی هستند و می‌توانند به آتش‌نشانان این امکان را بدهند که به‌راحتی به مناطق آسیب‌دیده دسترسی پیدا کنند و عملیات خاموش کردن آتش را انجام دهند.
او، گفت: طراحی آتش‌بُرها نیازمند بررسی‌های دقیق از شرایط جغرافیایی، نوع پوشش گیاهی، و الگوهای باد است.
این عوامل می‌توانند تأثیر زیادی بر نحوه گسترش آتش داشته باشند.
باید به نحوه نگهداری و بازسازی این نوارها پس از وقوع آتش‌سوزی توجه شود.
رئیس اداره محیط زیست شهرستان کازرون ، گفت: پیشگیری از گسترش آتش در محل تالاب خشکیده پریشان بسیار مهم است.
با ایجاد موانع فیزیکی، می‌توان خطر گسترش آتش به مناطق مسکونی یا زیستگاه‌های حساس را کاهش داد.
آتش‌بُرها به نیروهای امدادی کمک می‌کنند تا به‌سرعت به محل حادثه برسند و عملیات خاموش کردن را آغاز کنند.
در برخی موارد، آتش‌بُرها می‌توانند به مدیریت طبیعی اکوسیستم‌ها کمک کنند و به حفظ تنوع زیستی کمک نمایند.
تالاب پریشان، روزی قطب زندگی در دل کویر فارس بود امروز اما، نفس‌هایش به شماره افتاده و بستر خشکیده‌اش روایتگر قصه غم‌انگیز بی‌آبی است.
این تالاب بین‌المللی که زمانی میزبان فلامینگوهای سرخ‌پا و ماهی‌های کپور بود، اکنون با حدود ۱۵ متر افت سطح آب و یک هزار و ۲۰۰ چاه (۳۰ درصد غیرمجاز) در حاشیه خود، در آستانه نابودی قرار دارد. با این حال، طرحی میلیاردی با همکاری ژاپن و UNDP (برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد)، جرقه‌های امید را برای بازگرداندن زندگی به این اکوسیستم زخم‌خورده روشن کرده است.
توسعه آبشخورها و حمایت از حیات وحش کوه سادول
با تاکید بر نقش مسئولیت اجتماعی صنایع مستقر در شهرستان لامرد، به ویژه کارخانه سیمان لامرد و کارخانه آلومینیوم جنوب، اقدامات مهمی در راستای تامین و توسعه آبشخورهای حیات وحش کوه سادول انجام شود.
انجمن حفاظت از حیات وحش کوه سادول با قدردانی از ابراهیم غلامزاده زنگنه، مدیرعامل کارخانه سیمان لامرد و سایر صنایع فعال در این شهرستان، خواستار تداوم این حمایت‌ها به ویژه در فصل گرمای تابستان برای ساخت آبشخور، آبرسانی و تهیه امکانات مورد نیاز گونه‌های جانوری شد.
حمزه برومند فر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد نیز ضمن تقدیر از همراهی مدیرعامل کارخانه سیمان لامرد در کمک به حفاظت از حیات وحش و طبیعت کوه سادول، اجرای طرح‌های منابع طبیعی و آبخیزداری، جذب و حمایت مادی از قرق‌بانان و توسعه آبشخورها را از جمله دستاوردهای بهره‌گیری از ظرفیت مسئولیت اجتماعی صنایع در این شهرستان برشمرد.
برومند فر، تجهیز انجمن حافظان حیات وحش کوه سادول به وسایل دقیق حفاظتی را گامی موثر در افزایش ضریب حفاظت و نویدبخش بهبود وضعیت گونه‌های گیاهی و جانوری و اجرای برنامه‌های حفاظتی گسترده‌تر دانست.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست لامرد، وسایل حفاظتی تهیه شده را ابزاری موثر برای فعالان محیط زیست در مطالعه و پایش دقیق کوه سادول عنوان کرد و گفت: این تجهیزات در پایش و مانیتورینگ حیات وحش، مطالعه رفتار حیوانات، شناسایی و شمارش گونه‌ها، شناسایی گونه‌های کمیاب و در حال انقراض، بررسی الگوهای مهاجرت، شناسایی شکارچیان غیرمجاز و انجام مطالعات زیست‌شناسی و تحقیقاتی کاربرد فراوانی دارند.
دانشگاه‌ها باید محور حکمرانی محیط زیستی نوین باشند
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور با تأکید بر ضرورت مشارکت علمی و عملی دانشگاه‌ها در حفاظت محیط زیست، استفاده از فناوری‌های نوین، تربیت نیروی انسانی متخصص و طراحی مدل‌های بومی حکمرانی را از اولویت‌های اصلی این حوزه عنوان کرد.
حمید ظهرابی در افتتاحیه همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت که به میزبانی دانشگاه شیراز برگزار شد، با اشاره به آغاز دوره جدید مدیریتی در سازمان حفاظت محیط زیست با رویکردی متفاوت، گفت: این رویکرد بر پایه گشودن فضا برای مشارکت فعال و واقعی همه ذی‌نفعان در فرایند حفاظت از محیط زیست استوار است.
در این چارچوب، سیاست‌های حوزه تنوع زیستی باید بر مبنای دانش‌محوری بازتعریف شود و دانشگاه‌ها نقشی کلیدی در آن ایفا کنند.
او، انتقال دانش و فناوری‌های نوین حفاظتی، جایگزینی روش‌های سنتی با رویکردهای نو و تئوریزه‌سازی شیوه‌های علمی توسط جامعه دانشگاهی را از الزامات این تحول برشمرد و افزود: بدون مشارکت اثربخش دانشگاهیان و متخصصان، امکان تحقق این اهداف وجود ندارد.
بهره‌گیری از فناوری‌های روز به‌ویژه در شرایط کمبود منابع انسانی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
ظهرابی با اشاره به اهمیت توجه به ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در بومی‌سازی فناوری‌های مؤثر در حفاظت، بر لزوم ورود این دستاوردها به فاز عملیاتی تأکید کرد و گفت: انتظار می‌رود دانشگاه‌ها علاوه بر ایفای نقش مرجع علمی، در حوزه فناوری‌های کاربردی نیز فعالانه وارد میدان شوند.
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، توانمندسازی و آموزش جوامع محلی را پیش‌نیاز تحقق مشارکت پایدار دانست و گفت: باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که مشارکت مردمی نه در ظاهر، بلکه در عمل محقق شود به نحوی که جامعه محلی در منافع ناشی از حفاظت سهیم باشد و انگیزه لازم برای مشارکت فعال پیدا کند.
او، توافق سازی را از دیگر راهبردهای کلیدی سازمان دانست و گفت: برای جریان‌سازی مؤثر تنوع‌زیستی در سطح برنامه‌های ملی و منطقه‌ای، باید سایر نهادها و دستگاه‌ها نسبت به اهمیت حفاظت از تنوع زیستی آگاه شوند.
تحقق حکمرانی محیط زیستی زمانی امکان‌پذیر است که اقناع علمی در سطوح تصمیم‌گیری شکل گیرد.
ظهرابی، گفت: نباید حفاظت از محیط زیست را جدا از نیازهای اقتصادی و اجتماعی مردم تعریف کنیم.
این مقام مسئول، گفت: دانشگاه‌ها باید مدل‌هایی طراحی کنند که در شرایط اقتصادی فعلی کشور، منجر به هم‌افزایی بین این سه مؤلفه شود.
او، با اشاره به روند بازنشستگی نیروهای متخصص و کاهش ظرفیت‌های کارشناسی، جانشین‌پروری و تربیت نیروی انسانی توانمند را یکی از دغدغه‌های مهم سازمان برشمرد و گفت: در صورت عدم ورود نیروهای جدید، بخش‌هایی ازساختار فنی سازمان دچار آسیب جدی می شود و دانشگاه‌ها باید نقش کلیدی در آموزش و تربیت نسل جدید ایفا کنند.
هنوز برخی مفاهیم محیط زیستی وارد ادبیات کاربردی کشور نشده است
ظهرابی، گفت: بسیاری از مفاهیم مطرح‌شده در این حوزه هنوز وارد ادبیات کاربردی کشور نشده‌اند.
او، گفت: باید انتخاب مناطق با اولویت نقاط داغ تنوع زیستی انتخاب شوند تا حفاظت هدفمندتر و مؤثرتری انجام شود.
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در پایان از جامعه دانشگاهی و متخصصان حوزه حفاظت دعوت کرد با تبادل تجربه، ارائه مدل‌های نو و تولید دانش کاربردی، در تحقق حکمرانی نوین محیط زیستی کشور مشارکت مؤثر داشته باشند.
سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت با محوریت کارآمدی مدیریتی و اثربخشی شبکه مناطق تحت حفاظت و با حضور معاونین محیط زیست طبیعی و رؤسای پارک‌های ملی سراسر کشور، استادان و پژوهشگران دانشگاه و مسئولان و مدیران محیط زیست در شیراز گشایش یافت.
حفاظت از طبیعت بدون آگاهی جمعی و تغییر ارزش‌های رایج محقق نمی‌شود
مدیر اجرایی یونسکو با اشاره به نقش بی‌بدیل فرهنگ و آموزش در حفاظت محیطزیست، تأکید کرد: حفاظت از طبیعت بدون آگاهی جمعی و تغییر ارزش‌های رایج در جوامع محقق نمی شود.
پروفسور رزانا جاناندرا در مراسم افتتاحیه سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت که با حضور نمایندگان دانشگاه‌ها، پژوهشگران، فعالان محیط زیست و سازمان‌های مردم‌نهاد در دانشگاه شیراز برگزار شد، با ابراز خرسندی از میزبانی ایران برای این رویداد، بر ضرورت بازتعریف مفاهیم حفاظت بر پایه مشارکت جوامع محلی، تقویت ظرفیت‌های فرهنگی و ایجاد زیرساخت‌های آموزشی تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه در شرایط حاضر مسائل محیط‌زیستی در سطح جهانی از فوریت برخوردارند، گفت: اقدامات جمعی باید به صورت یک گزینه ضروری درک شود و نه یک انتخاب اختیاری. تنها در چنین بستری می‌توان شکل‌گیری مشارکت‌های مؤثر و اقدامات مسئولانه را رقم زد.
مدیر اجرایی یونسکو با بیان اینکه آموزش، فرهنگ، گفت‌وگو و شناخت بوم‌زیستی از پایه‌های اساسی حفاظت پایدار هستند، تأکید کرد: حفاظت از محیط زیست مسئولیتی صرفاً علمی یا اقتصادی نیست، بلکه مسئولیتی انسانی، اخلاقی و فرهنگی است. بدون تحول در نگاه جوامع نسبت به طبیعت، دستیابی به پایداری زیست‌محیطی امکان‌پذیر نیست.
جاناندرا با اشاره به برنامه «انسان و زیست‌کره» (MAB) در یونسکو که با هدف ایجاد ذخیره‌گاه‌های زیستی اجرا میشود، گفت: این برنامه با بهره‌گیری از رویکردهای نوآورانه، تلاش دارد تنوع زیستی را در بستری از آموزش، توسعه پایدار، تحقیقات علمی و فرهنگ‌سازی حفظ کند. ایران با دارا بودن چندین ذخیره‌گاه زیستی مانند ارسباران، کویر و دنا، یکی از کشورهای فعال در این زمینه است.
وی با تأکید بر اهمیت تنوع زیستی و میراث طبیعی، افزود: ذخیره‌گاه‌های زیستی فقط برای حفاظت فیزیکی از منابع طبیعی طراحی نشده‌اند، بلکه نقش مؤثری در پیوند میان فرهنگ، طبیعت، اقتصاد محلی و تاب‌آوری جوامع دارند.
به گفته جاناندرا، یونسکو همواره تلاش کرده است این ذخیره‌گاه‌ها را به کانونی برای تبادل دانش، نوآوری، آموزش و تجربه زیسته جوامع محلی تبدیل کند.
مدیر اجرایی یونسکو با بیان اینکه یکی از دلایل اهمیت این کنفرانس، ماهیت بین‌رشته‌ای و فراگیر آن است، گفت: در این رویداد تنها به مباحث آکادمیک و علمی پرداخته نمی‌شود، بلکه فضایی برای تبادل نظر میان دانشگاهیان، هنرمندان، سیاست‌گذاران، دانشجویان و نمایندگان جوامع محلی فراهم آمده است. چنین مدلی می‌تواند در ارتقای حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی در قبال طبیعت مؤثر واقع شود.
جاناندرا با اشاره به نقش حیاتی نسل جوان در مسیر حفاظت محیط زیست، گفت: آینده این حوزه به میزان توانمندسازی و مشارکت‌پذیری جوانان گره خورده است.
مدیر اجرایی یونسکو تأکید کرد: توسعه پایدار نه‌تنها به نوآوری و رشد علمی نیاز دارد، بلکه مستلزم ترویج فرهنگ احترام، مراقبت و تعامل با طبیعت مادر است.
سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت با محوریت کارآمدی مدیریتی و اثربخشی شبکه مناطق تحت حفاظت و با حضور معاونین محیط زیست طبیعی و رؤسای پارک‌های ملی سراسر کشور، استادان و پژوهشگران دانشگاه و مسئولان و مدیران محیط زیست در شیراز گشایش یافت.
این همایش دو روزه که تا ۲۶ اردیبهشت ماه ادامه دارد، به بررسی چالش‌های مناطق تحت حفاظت و راهکارهای مدیریتی، چارچوب‌ها و معیارهای ارزیابی کارآمدی و اثربخشی مدیریت مناطق تحت مدیریت، اثربخشی حفاظتی مناطق تحت حفاظت بر تنوع زیستی، ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستمی برای تعیین اثربخشی حفاظت، آموزش، آگاهی‌بخشی و توان‌افزایی در مدیریت مناطق تحت حفاظت و رویکردهای مشارکتی و هم‌افزایی دست‌اندرکاران در مدیریت مناطق تحت مدیریت می‌پردازد.
همچنین بررسی نوآوری‌ها و فناوری‌های نوظهور در مدیریت مناطق تحت حفاظت و ارزیابی تغییر اقلیم و آینده‌نگری تاب‌آوری مناطق تحت حفاظت و در نهایت معیارهای انتخاب و تعیین طبقه حفاظتی و بهبود شبکه مناطق تحت حفاظت از دیگر موضوعات و محورهای این همایش است.
گشایش همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت در شیراز
سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت با حضور معاونین محیط زیست طبیعی، روسای پارک‌های ملی سراسر کشور، اساتید و پژوهشگران دانشگاه، و مسئولان و مدیران محیط زیست در شیراز گشایش یافت.
این همایش دو روزه که تا ۲۶ اردیبهشت ماه ادامه دارد، به بررسی محورهایی چون کارآمدی مدیریتی و اثربخشی شبکه مناطق تحت حفاظت، چالش‌های مناطق تحت حفاظت و راهکارهای مدیریتی، چارچوب‌ها و معیارهای ارزیابی کارآمدی و اثربخشی مدیریت مناطق تحت مدیریت، اثربخشی حفاظتی مناطق تحت حفاظت بر تنوع زیستی، ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستمی برای تعیین اثربخشی حفاظت، آموزش، آگاهی‌بخشی و توان‌افزایی در مدیریت مناطق تحت حفاظت، و رویکردهای مشارکتی و هم‌افزایی دست‌اندرکاران در مدیریت مناطق تحت مدیریت می‌پردازد.
همچنین، بررسی نوآوری‌ها و فناوری‌های نوظهور در مدیریت مناطق تحت حفاظت، ارزیابی تغییر اقلیم و آینده‌نگری تاب‌آوری مناطق تحت حفاظت، و در نهایت معیارهای انتخاب و تعیین طبقه حفاظتی و بهبود شبکه مناطق تحت حفاظت از دیگر موضوعات و محورهای مورد بحث در این همایش است.
در آیین افتتاحیه این همایش که در دانشگاه شیراز برگزار شد، لیلا تاج گردون، مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، سطح حفاظتی مناطق تحت مدیریت استان فارس را با احتساب مناطق شکار ممنوع ۲۱ درصد از مساحت استان عنوان کرد.
وی تغییرات اقلیمی و توسعه نامتوازن را از مهمترین عوامل تهدید تنوع زیستی در استان برشمرد.همچنین به نمونه هایی از مشارکت مردمی در جنوب استان برای مقابله با خشکسالی اشاره کرد و افزود با توجه به محدودیت های موجود ایجاد اعتماد متقابل و جلب مشارکت مردمی راهکاری برای مدیریت مناطق خواهد بود
مدیرکل محیط زیست فارس در پایان ابراز امیدواری کرد: تبادل دانش و تجربیات بتواند راهگشای حل بحران‌های زیست‌محیطی در سطح ملی باشد.
ضرورت بهره‌گیری از دانش علمی در مدیریت زیست محیطی
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز بر اهمیت بهره‌گیری از دانش علمی در مدیریت زیست‌محیطی تأکید کرد و از گسترش همکاری‌های مشترک با سازمان محیط زیست خبر داد.
بهرام همتی‌نژاد در مراسم افتتاحیه همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت که با حضور جمعی از مدیران و متخصصان حوزه محیط زیست در دانشگاه شیراز برگزار شد، بر نقش دانشگاه‌ها در تلفیق دانش نظری با نیازهای اجرایی تأکید کرد.
وی با اشاره به همکاری دانشگاه شیراز با سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: این همایش فرصتی برای تقویت پیوند میان علم و عمل است؛ تلاشی که می‌تواند به ارتقای مدیریت محیط‌زیستی کشور منجر شود.
همتی‌نژاد با بیان برخی برنامه‌های دانشگاه در این راستا، به راه‌اندازی درمانگاه دامپزشکی ویژه حیات‌وحش، طراحی و توسعه دوره‌های آموزشی دانشگاهی در حوزه‌های مرتبط با محیطزیست و تدوین برنامه‌های آموزشی برای جوامع محلی اشاره و این اقدامات را مهم توصیف کرد.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز افزود: آموزش مردمی و بهره‌گیری از دانش بومی، نقش مؤثری در ایجاد مدل‌های نوین مدیریتی در حوزه حفاظت از منابع طبیعی ایفا می‌کند.
معاون رییس جمهور وارد استان فارس شد
شینا انصاری، معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست شامگاه امروز وارد استان فارس شد.
شینا انصاری پس از ورود به فرودگاه شهید آیت‌الله دستغیب شیراز مورد استقبال حسینعلی امیری، استاندار فارس قرار گرفت و راهی جلسه ستاد احیا شد تا به بررسی آخرین وضعیت این پهنه‌های آبی بپردازد.
سخنرانی در همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت و دیدار با استاندار فارس و فعالان محیط زیستی از دیگر برنامه‌های محوری سفر دو روزه معاون رئیس جمهور به شیراز است.
چهار دهه غفلت، تالاب‌های فارس را به بحران کشاند/حکمرانی آب نیازمند بلوغ، مردم ناظر عملکرد باشند
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: وضعیت کنونی تالاب‌های فارس را حاصل چهار دهه غفلت و بی‌توجهی به حق‌آبه‌های زیست‌محیطی است.
شینا انصاری شامگاه چهارشنبه (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴) در نشست ستاد احیای تالاب‌های استان فارس، با انتقاد صریح از سیاست‌های متضاد توسعه و مدیریت منابع آب، وضعیت کنونی تالاب‌های فارس را «غم‌انگیز، نگران‌کننده و غیرقابل‌تحمل» توصیف کرد گفت: بدون درک محدودیت منابع آبی و اتخاذ تصمیم‌های سخت، احیای تالاب‌ها ممکن نخواهد بود.
وی با اشاره به تناقض‌های موجود در اسناد بالادستی، به‌ویژه برنامه هفتم توسعه، این سیاست‌ها را عامل سردرگمی در حکمرانی منابع آب دانست.
انصاری با تأکید بر وضعیت بحرانی تالاب بختگان، گفت: “از وضعیت نسبتاً مطلوب تالاب بختگان در سال ۱۳۵۵، اکنون به وضعیتی بحرانی رسیده‌ایم.” وی همچنین به پروژه بین‌المللی احیای تالاب پریشان با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) اشاره و ابراز امیدواری کرد که نقشه راه ترسیم‌شده بتواند مسیر بهبود وضعیت تالاب‌ها را هموار کند و گزارش اقدامات به رئیس جمهور برسد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: “میزان تأمین حق‌آبه‌ها در استان‌ها به‌هیچ‌وجه با پیش‌بینی‌های قانونی، به‌ویژه عدد ۱۰.۷ میلیارد متر مکعب در برنامه هفتم، هم‌خوانی ندارد.”
در ادامه این نشست، احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، سوءمدیریت گسترده در تخصیص و مصرف منابع آب را عامل اصلی نابسامانی تالاب‌ها در سراسر کشور دانست.
وی هشدار داد که حتی تأمین آب شرب در برخی مناطق به‌دلیل توسعه بی‌رویه و برداشت‌های غیرمجاز با خطر جدی روبه‌رو است.
لاهیجان‌زاده با بیان اینکه سهم تغییر اقلیم در بحران تالاب‌ها حدود ۱۹ درصد است، تأکید کرد که عامل اصلی، عملکرد انسانی و مدیریت نادرست منابع است.
وی به توسعه بی‌رویه کشاورزی در مسیر رودخانه‌ها اشاره کرد و گفت: این موضوع مثل مکیدن خون از رگ‌های حیاتی کشور است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داد که اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، در مردادماه با بحران تأمین آب شرب برای شهرهایی با جمعیتی بیش از یک‌ونیم میلیون نفر مواجه هستیم.
لاهیجان‌زاده با اشاره به جلسه اخیر با وزیر نیرو، گفت: این جلسه از ساعت هشت صبح تا ساعت ۱۳ ادامه داشت، اما با وجود حضور دستگاه‌های مختلف، جمع‌بندی دقیقی حاصل نشد. همین موضوع نشان می‌دهد که ما در حکمرانی منابع آب، هنوز به بلوغ لازم نرسیده‌ایم
حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، نیز با تأکید بر لزوم اجرای مکانیزم‌های نظارتی مؤثر با مشارکت دانشگاه، سازمان‌های اجرایی و جوامع محلی، خواستار طراحی فرآیند پلکانی تخصیص حق‌آبه برای تطبیق تدریجی بخش کشاورزی با واقعیت‌های منابع آبی شد.
وی پیشنهاد ایجاد یک سازوکار نظارتی مستقل و چندبخشی را مطرح و تأکید کرد که گزارش‌دهی به مردم، بسیار اثربخش‌تر از مکاتبات رسمی است. ظهرابی گفت: وقتی مردم بدانند کدام دستگاه در انجام وظایف خود کوتاهی کرده است، خود به‌خود فشار اجتماعی برای بهبود عملکرد شکل می‌گیرد.
وی هشدار داد که عدم رسیدگی به وضعیت دریاچه‌های استان فارس، حیات چندین شهرستان نظیر نی‌ریز، استهبان، بختگان و خرامه را تهدید می‌کند. او خواستار اختصاص یک جلسه مستقل در ستاد ملی تالاب‌ها برای بررسی دقیق وضعیت تالاب‌های استان فارس شد.
محمود رضایی کوچی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس، با اشاره به ظرفیت‌های آبی محدود استان و لزوم همگرایی دستگاه‌ها در اجرای سیاست‌های محیط‌زیستی، بر ضرورت مدیریت هوشمند منابع و تغییر نگاه به توسعه تأکید کرد.
وی اعلام کرد که با مدیریت هوشمند، می‌توان سالانه ۶۰ میلیون مترمکعب آب به تالاب‌های فارس بازگرداند.
رضایی کوچی به اقدامات دستگاه‌های اجرایی در کنترل اضافه‌برداشت‌ها اشاره کرد و بر اهمیت آموزش، اطلاع‌رسانی و اتصال جوامع محلی به بازارهای جدید تأکید کرد.
وی گفت: اگر بتوانیم کشاورزی را در برخی مناطق با فعالیت‌های اقتصادی پایدار جایگزین کنیم، فشار بر منابع آب کمتر شده و امکان احیای تالاب‌ها فراهم میشود.
انصاری بر ضرورت اجرای دقیق برنامه‌های احیای تالاب‌های فارس تأکید کرد و خواستار فعال نگه داشتن ستاد استانی احیای تالاب‌ها و ارسال گزارش اقدامات پنج‌ساله احیا به سازمان حفاظت محیط زیست شد.
- نویسنده : مریم توانا
