حجت الاسلام و المسلمین دکتر کلانتری در این جلسه ضمن تبریک فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، اظهار کرد: خداوند بزرگ را شاکریم که ماه رمضان دیگری را توفیق داد تا بر سر سفره ضیافت الهی حضور یافته و بهره‌مند شویم. اگر بخواهیم اسم دقیقی برای این ماه مبارک مطرح کنیم، «ماه تمرین بندگی خدا» عنوان خوبی است.
بندگی، خود آداب و فراز و نشیبی دارد، دستورالعمل و آزمون و خطا دارد؛ قبولی و مردودی دارد. در ماه رمضان، گویا خداوند همه چیز را در کنار هم قرار می‌دهد تا انسان یک ماه بندگی خالصانه الهی را تمرین کند و سرمشقی برای سالِ پیش روی خود داشته باشد. مانند این ماه، وجود ندارد.
او، گفت: روایتی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در آخرین جمعه ماه شعبان نقل شده است که در این روایت اوصافی از ماه رمضان را بر می‌شمارند، از جمله اینکه بی‌نظیرترین ماه است. هم روزهای ماه رمضان را افضل روزها، و هم شب‌های رمضان را اشرف لیالی خدا می‌دانند.
ساعات و دقایق و لحظات این ماه، در پیشگاه خداوند نظیر نداشته و دارای جایگاه ویژه‌ای است. ما برای برخورداری از سال‌ها، ماه‌ها و روزهای خداوند دارای یک سهمیه‌ای هستیم.
باید دید چند رمضان، سهم هر یک از ما است؟ اینکه چگونه بتوانیم از این سهمیه استفاده کنیم، در اختیار خود ما است. خوب استفاده شود یا بد، کامل استفاده شود یا ناقص، در اختیار ما است. فردی که زمان‌شناس است، از هر ثانیه ماه مبارک رمضان، به خوبی استفاده می‌کند، فردی که کاهِل است، کمتر استفاده می‌کند.
برخی نیز آنقدر بی‌توفیق بوده و گرفتار هوا و هوس‌های نفسانی و شیطانی هستند که آمدن و رفتن ماه رمضان و ماه ضیافت الله را متوجه نمی‌شوند.
این ماهِ تمرینِ بندگی خدا است که باید قدر آن را بدانیم، غفلت نکنیم و گرفتار مسائل روزمره نشویم و تکرار مکررات هر روز، زندگی‌مان را تاریک نکند.
عضو هیأت علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، ضمن برشمردن مختصات روزه واقعی گفت: روزه دو نوع است؛ یک روزه تکلیفیِ شرعی که از اذان سحر تا افطار، از خوردن و آشامیدن، امساک و نیت می‌کنیم که به قصد قربت روزه بگیریم. از نظر فقهی اگر همین مقدار را انجام داده و مبطلات روزه را انجام ندهیم، روزه ما صحیح است.
یعنی به ظاهر، تکلیف الهی انجام شده است. اما روزه دوم، روزه واقعی است که بسیار متفاوت است و در آن تمام اعضا و جوارح انسان وتمام سلول‌ها نیز روزه هستند. چشم و گوش و زبان و دست و پا روزه هستند و از همه مهم‌تر، قلب ما نیز روزه است و متوجه حضور در پیشگاه خدای بزرگ است.
قلب، با تمام وجود متوجه است و تپش‌های قلب انسان، در حال عبادت خداوند هستند و ذکر می‌گویند. روزه ظاهری باید مقدمه‌ای برای رسیدن به روزه واقعی باشد. این، بندگیِ خالص خداوند است. کار دشواری است. تمرین حضور قلب در نماز را اگر امتحان کرده باشید، متوجه خواهید شد که کار سختی است.
حتی ذکر «بسم الله الرحمن الرحیم» در نماز را با حضور قلب گفتن، کار سختی است، چه رسد به حضور قلب در تمام نماز. در تمرین بندگی، یکی از کارها این است که در طول انجام عبادت روزه، قلبمان متوجه خدای بزرگ باشد. از این جهت کار راحت است. حضور قلب در روزه و بندگی، یعنی توجه قلبی و روزه قلب، و احساس حضور همه جانبه با اعماق وجود در پیشگاه خداوند.
او، با تاکید بر این نکته که در روزه، ریا وجود ندارد، گفت: ریا در نماز می‌تواند وجود داشته باشد، اما در روزه نمی‌تواند خود را نشان دهد. در حدیث قدسی آمده است: «اَلصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزی بِهِ» (کلیات حدیث قدسی ج۱ ص۷۱۴)، « خداوند فرموده: روزه براى من است و من، پاداش آن هستم.» خلوص در روزه بسیار راحت‌تر است. روزه به‌گونه‌ای است که انسان به‌وسیله آن، راحت‌تر می‌تواند به مقصد برسد.
یک شروع قوی برای برداشتن گام بزرگ است. پیامبر اکرم(ص) در خطبه آخرین جمعه شعبان، توضیح مفصلی در خصوص ماه رمضان و عظمت آن دارند. در ادامه آن روایت، آمده است که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: « قُلتُ: یا رَسولَ اللّهِ، ما أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ؟ فَقالَ: یا أبَا الحَسَنِ ، أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللّهِ» (بحار الأنوار : ج ۹۶ ص ۳۵۸ ح ۲۵)، یعنی «گفتم: اى پیامبر خدا! برترینِ کارها در این ماه چیست؟ فرمود: «اى ابا الحسن! برترینِ کارها در این ماه، پرهیز از حرام هاى خداست.». یک تقوای الهی داریم که بارها در قران کریم آمده است با عنوان « اِتَّقِ اللَّهَ» (سوره احزاب؛ آیه ۱) « تقوای الهی پیشه کن.»؛ « اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ» ( سوره آل عمران، آیه۱۰۲) « آنگونه که حق تقوا و پرهیزکاری است، از خدا بپرهیزید!»، یعنی در اوج تقوا باشید.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با بیان اینکه تقوا نیز مراتبی دارد، گفت: خدا می‌فرماید به اوج تقوا برسید. «ورع» یک درجه بالاتر از تقوا است. واژه “تقوا” از ماده « وَقی، وقایه» به معنای «پناه و حفاظت» است و در اصطلاح یعنی انسان، گناه را ترک کند و واجبات را دقت کرده و به موقع انجام دهد.
ورع در لغت به معنای دوری و فاصله گرفتن از گناه، و در اصطلاح یعنی اینکه نه تنها گناه را ترک کند، بلکه نزدیک گناه هم نشود و در آن فضا اصلا وارد نشود. به عبارتی ورع یعنی حتی در جایی که شُبهه گناه وجود دارد، وارد نشود و احتیاط کند. به آن حریم حتی نزدیک نشود.
در روایتی از پیامبر گرامی اسلام(ص) آمده است: «کسی‌که نزدیک به گناه حرکت کند، یقیناً در آن سقوط می‌کند». ورع یعنی نه تنها انسان به سراغ حرام نمی‌رود، بلکه در حدود آن نیز نمی‌چرخد.
گاهی برخی افراد در مورد حال دیگران تجسس می‌کنند و بعد از مدتی، خود، گرفتار همان گناه می‌شوند.
در مورد دیگران رصد می‌کند، اما شیطان همان‌جا خود او را فریب می‌دهد. یا می‌خواهد کسی را که دارای مشکل فکری است، نجات دهد، اما درگیر می‌شود و اتفاقا آن فرد، قوی‌تر بوده و می‌تواند این شخص را تحت تأثیر قرار دهد و فکر او را خراب کند. ورع از محارم الهی که در حدیث پیامبر اکرم(ص) به آن اشاره شده و از افضل اعمال در ماه مبارک است، یعنی انسان این‌قدر تمرین کند که نه تنها گناه نکند، بلکه حتی در فکر گناه نباشد و در شعاع گناه قدم نگذارد و از آن فاصله بگیرد. بهترین کار همین است.
- نویسنده : مریم توانا
