قادری با اشاره به تحولات مرتبط با فعال‌شدن مکانیزم ماشه گفت: افزایش قیمت ارز، تورم و نقدینگی، ناشی از اصلاح‌نشدن سازوکارهای اقتصادی است، ما ظرفیت و توان داریم اما باورها و نگاه‌های سنتی در ذهن برخی مسئولان مانع پیشرفت شده است.
امروز دشمنان می‌دانند که هرگونه ناامنی برای ما، برای آنها نیز ناامنی به همراه دارد.
برخورد نظامی و قهرآمیز راه‌حل نیست؛ باید با توانمندسازی داخلی، مسیر مقاومت را تقویت کنیم.
قادری با اشاره به تغییرات در مناسبات بین‌المللی گفت: برخلاف گذشته که چین و روسیه در کنار غرب بودند، امروز این کشورها مکانیزم ماشه را به رسمیت نمی‌شناسند و می‌دانند که تقابل با ایران، در آینده به ضرر خودشان تمام می شود.
این یک فرصت است که باید از آن استفاده کنیم.
مشکل اصلی این است که برخی مسئولان هنوز نگاهشان به غرب است و تصور می‌کنند آمریکا و اروپا علاقه‌مند به همکاری با ایران هستند، در حالی که تجربه نشان داده برخوردها با ایران از سوی رژیم صهیونیستی، با حمایت مستقیم آمریکا انجام شده است.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، در صد و دهمین نشست از سلسله موضوعات جهاد تبیین با موضوع فعال‌شدن مکانیزم ماشه و تبعات اقتصادی آن در شبستان امام خمینی(قدس سره) حرم مطهر برگزار شد، به نقد اقتصاد دولتی و متمرکز کشور پرداخت و با اشاره به چالش‌های ساختاری اقتصاد ایران، بر ضرورت اصلاحات بنیادین و حرکت به‌سوی اقتصاد دانش‌بنیان، غیرمتمرکز و متنوع تأکید کرد.
قادری، در ابتدای این جلسه، ضمن تاکید بر استفاده از ظرفیت‌های موجود در کشور و کاهش وابستگی‌های اقتصادی گفت: اقتصاد ایران دولتی و متمرکز بوده که در برابر شوک‌های داخلی و خارجی آسیب‌پذیر است.
اگر اقتصاد مردمی و غیر متمرکز شود و سهم دولت در آن کمتر باشد و تصمیم گیری‌ها در سطح محلی گرفته شود، انعطاف پذیرتر است.
او، گفت: اقتصادی که دانش‌بنیان باشد می‌تواند از تمام ظرفیت‌های خود استفاده کند، اقتصادی که تک محصولی نباشد آسیب پذیری کمتری در بر دارد.
این مقام مسئول، با مقایسه وضعیت اقتصادی پیش از انقلاب با شرایط کنونی، گفت: در سال ۱۳۵۶ با صادرات روزانه حدود شش میلیون بشکه نفت و جمعیتی ۳۵ میلیونی، نیازهای کشور تامین می‌شد، اما امروز با جمعیتی نزدیک به سه برابر، صادرات نفت به کمتر از یک‌سوم کاهش یافته و درآمد ارزی حاصل از آن کاهش بسیار چشم‌گیر داشته است.
زمانی که درآمدهای ارزی داشته باشیم هیچ مشکلی برای تامین هزینه واردات نداریم اما زمانی که جمعیت چندین برابر و میزان صادرات نفت کمتر می‌شود و درآمدهای متنوع دیگری هم که ایجاد شده است به اندازه پاسخگویی به نیازها نیست و از طرف دیگر هم هنوز آسیب پذیری‌ها وجود دارد، شاهد آن هستیم که روز به روز بازارهای صادراتی را در کشور همسایه از دست می‌دهیم، آن هم به این دلیل که بیشتر محصولات ما خام بوده و دانش بنیان نیستند، اما کشورهایی که دارای محصولات دانش بنیان هستند می‌توانند متناسب با نیاز بازار، محصولات خود را تولید و عرضه کنند.
نقد سیاست‌های صادراتی و خام فروشی نفت
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، با انتقاد از صادرات برخی محصولات، گفت: صادرات هندوانه هنر نیست؛ این در واقع صادرات آب مجازی است. کشورهایی با منابع آبی بهتر، محصولات از نظر نیاز به آب، کم‌مصرف مانند دانه‌های روغنی تولید می‌کنند و هندوانه را از ما وارد می‌کنند.
او، در نقد خام فروشی نفت، گفت: بعضی‌ها اعتقاد دارند که باید میزان عرضه نفت خام ما افزایش پیدا کند تا حرفی برای گفتن در بازار داشته باشیم، این درست است اگر سهم ما در بازارهای صادراتی قابل توجه باشد تاثیرگذاریمان نیز بیشتر بوده اما هنر این است که ما نفت خام را به فرآورده‌های پتروشیمی تبدیل کنیم و از آن ارزش افزوده بگیریم و اشتغال ایجاد کنیم.
این مقام مسئول، گفت: اگرچه تولید محصولات پتروشیمی از کمتر از ۱۰ میلیون تن به بیش از ۱۰۰ میلیون تن رسیده، اما ایراد و نقضی که وجود دارد این بوده که زنجیره و حلقه‌های تولید و ارزش در کشور کامل نشده در نتیجه بسیاری از محصولات خام صادر و محصولات نهایی وارد می‌شوند؛ که در شرایط تحریمی، هم فروش این محصولات خام سخت بوده و هم اینکه وارد کردن محصول نهایی با مشکلات زیادی روبرو است.
لزوم بومی‌سازی دانش فنی
قادری،گفت: در برخی حوزه‌ها دانش فنی داریم اما آن را بومی نکرده‌ایم. برای واحدهای جدید پتروشیمی همچنان نیازمند خرید لایسِنس از خارج هستیم که این وابستگی باعث می‌شود کیفیت محصولات صادراتی ما متغیر باشد، در نتیجه خریداران خارجی اعتماد نکنند.
او، گفت: در بخش معدن و کشاورزی نیز وضعیت مشابهی وجود دارد.
این مقام مسئول، گفت: صادرات محصولات خام بدون ارزش افزوده ادامه دارد.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: در حوزه پزشکی، با وجود تخصص بالای پزشکان ایرانی، اگر سالانه حدود پنج میلیارد دلار به بخش بهداشت و درمان تزریق نشود، این بخش دچار بحران می شود.
قادری،گفت: با وجود تولید ۹۸ درصد داروهای مورد نیاز در داخل، همچنان در مواد اولیه و تجهیزات پیشرفته وابسته هستیم. تکمیل زنجیره‌های تولید و بومی‌سازی دانش فنی، کلید کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ایران است.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: فرمان رهبر معظم انقلاب(دام ظله) برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدامی راهبردی بود.
دکتر قادری با اشاره به ضرورت تکمیل زنجیره‌های دانش‌بنیان و اصلاح ساختارهای اقتصادی، تأکید کرد: فرمان مقام معظم رهبری(مدظله العالی) برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدامی منطقی و راهبردی بود که زمینه جذب نیروهای تخصصی و فنی را در حوزه‌های مختلف فراهم کرده است.
او، گفت: سیستم اداری کشور فربه و ناکارآمد شده و نمی‌تواند پاسخگوی جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باشد. باید با چابک‌سازی ساختار اداری، فرصت‌هایی برای متخصصان فراهم کنیم تا فاصله‌های فنی و تکنولوژیک با کشورهای پیشرفته را پر کنند.
تکنولوژی، محور قدرت در امنیت ملی و جنگ‌ها
قادری با اشاره به جنگ ۱۲روزه گفت: این جنگ، جنگ تکنولوژی و دانش فنی بود.
اگر در حوزه موشکی حرفی برای گفتن نداشتیم، کشورمان به‌راحتی اشغال و تجزیه می‌شد، همان‌طور که در سوریه و لبنان شاهد ناامنی‌های گسترده هستیم، با اینکه در لبنان آتش بس انجام شده و هیچکس امنیت جانی و مالی ندارد به این دلیل که طرف مقابل داری دانش فنی و تکنولوژی است و ما هم راهی غیر از این نداریم که در این زمین‌ها پیشرفت کنیم تا بتوانیم در مقابل هجمه‌ها و تجاوز دشمن ایستادگی کنیم؛ بد عهدی‌ها و اتفاقاتی که بر سر برجام و سایر تفاهم‌نامه ها افتاد، معنایش این است که بحث دشمنان، مسائل هسته‌ای نیست، اگر این بحث مطرح بود، آنها قبل از انقلاب به ما اجازه ساخت نیروگاه هسته ای نمی‌دادند و یا به کشورهایی که دانش هسته‌ای و یا حتی بمب هسته‌ای دارند، همین رفتار و برخوردی مشابه می‌شد.
در حال حاضر بحث آنها این است که ما یک بستر و راهی را باز کردیم و در این مسیر قرار گرفته‌ایم که به یک قطب مهم علمی در حوزه‌های مختلف تبدیل شویم، این است که باعث آزار و اذیت دشمن شده است.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: دشمن در جنگ ۱۲روزه از تمام سامانه‌های دفاعی خود استفاده کرد اما نتوانست جلوی اصابت موشک‌های ما را بگیرند، این نشان‌دهنده برتری علمی و فنی ماست. ورود به حوزه‌های فضایی، ارسال ماهواره و توسعه مکان‌یاب‌های ملی، یک ضرورت است.
دکتر قادری با اشاره به تحولات مرتبط با فعال‌شدن مکانیزم ماشه گفت: افزایش قیمت ارز، تورم و نقدینگی، ناشی از اصلاح‌نشدن سازوکارهای اقتصادی است، ما ظرفیت و توان داریم اما باورها و نگاه‌های سنتی در ذهن برخی مسئولان، مانع پیشرفت شده است.
نگاه اشتباه به اشتغال باعث شده بعضی از جوانان به‌جای کارآفرینی، به دنبال استخدام در نهادهای دولتی باشند؛ در حالی که این نهادها، خود با مازاد نیرو مواجه هستند.
حرکت به سوی سرمایه‌گذاری و تولید
دکتر قادری در ادامه به طرح جدید اقتصادی مجلس اشاره کرد و گفت: در قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها، بسته‌های سرمایه‌گذاری بی‌نام تعریف شده‌اند.
از ۶ وزیر به نمایندگی از کمیسیون حمایت از تولید طرح سؤال کرده‌ایم. در جلسه اخیر کمیسیون اقتصادی نیز وزیر راه و شهرسازی اعلام آمادگی برای سرمایه‌گذاری در آزادراه‌ها، بزرگراه‌ها و جاده‌های اصلی داشت.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: هیچ راهی جز توانمند شدن علمی و اقتصادی نداریم.
باید با اصلاح ساختارها، بومی‌سازی دانش فنی و حمایت از تولید، مسیر توسعه پایدار را هموار کنیم.
قادری با انتقاد از ذهنیت رایج در برخی دستگاه‌های اجرایی، گفت: مشکل اصلی این است که نگاه ما به سرمایه‌گذاری با ذهنیت برخی مسئولان تفاوت دارد.
تصور عمومی این است که دولت باید پول بدهد تا طرحی اجرا شود، در حالی که مسئول طرح، خود باید سرمایه‌گذار و منابع مالی را جذب کند.
توجه به ظرفیت‌های مغفول در حمل‌ونقل ریلی و بندری
قادری، با اشاره به ظرفیت‌های بالای تولید و صادرات در جنوب کشور گفت: ما از فرصت‌های بندری، ریلی و صنعتی استفاده نکرده‌ایم.
او، گفت: در عسلویه، پارسیان، بوشهر، کنگان و دیِّر، ظرفیت تخلیه و بارگیری بیش از ۱۲۰ میلیون تن وجود دارد.
این مقام مسئول، گفت: اگر تنها ۱۰ درصد از این حجم از طریق ریلی جابه‌جا شود، توجیه اقتصادی بالایی برای احداث خط ریلی شیراز- بوشهر دارد.
اما حمل و نقل همچنان با کامیون انجام می‌شود که نه‌تنها ناکارآمد است، بلکه هزینه‌های آن نیز به رانندگان نمی‌رسد و شرکت‌های باربری سهم بالایی دریافت می‌کنند.
قادری، با اشاره به تجربه موفق حمل‌ونقل شهری از طریق پلتفرم‌هایی مانند اسنپ و تپسی گفت: در حمل و نقل شهری، راننده‌ها با صرفه اقتصادی بیشتری فعالیت می‌کنند و مسافر نیز با سهولت جابه‌جا می‌شود.
او، گفت: اما در باربری، چنین سازوکاری نداریم. شرکت‌های باربری تا ۵۰ درصد از هزینه‌ها را دریافت می‌کنند، در حالی که راننده سهم اندکی دارد.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، تأکید کرد: برای توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری، باید نگاه‌ها را اصلاح کنیم، مطالعات امکان‌سنجی دقیق انجام دهیم و زمینه مشارکت واقعی بخش خصوصی را فراهم کنیم.
انتقاد از بی‌تدبیری در مدیریت منابع و تأکید بر استفاده از ظرفیت بالای کشور در حوزه انرژی خورشیدی
قادری، با اشاره به طرح های انتقال آب بین استان‌ها گفت: در شرایطی که می‌توانستیم با مدیریت صحیح، ۱۶۰ میلیون متر مکعب آب را در استان اصفهان حفظ کنیم، شاهد جابه‌جایی بی‌منطق آب بین یزد و اصفهان هستیم.
او، گفت: در حالی که می‌شد آب را از خلیج فارس به یزد منتقل کرد و همان مقدار را از یزد به اصفهان، بدون نیاز به اجرای خط دوم انتقال بازگرداند.
این مقام مسئول، گفت: در آغاز طرح انتقال آب از خلیج فارس، برخی با استناد به هزینه بالا مخالفت کردند، اما ما مدل اقتصادی و قانونی آن را تعریف کردیم.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: اکنون سرمایه‌گذار می‌تواند بدون لوله‌گذاری جدید، از ظرفیت موجود استفاده کرده و آب را در مسیرهای مختلف مانند پارسیان، بوشهر، کازرون و گچساران جابه‌جا کند.
قادری، گفت: کشورهای عربی روزانه ۳۲ میلیون متر مکعب آب را دریا شیرین می‌کنند، در حالی که ما هنوز از این ظرفیت استفاده نکرده‌ایم.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی با اشاره به ظرفیت بالای کشور در حوزه انرژی خورشیدی، گفت: در کشوری که بیش از ۳۶۰ روز آفتابی دارد، نباید با بحران برق مواجه باشیم.
او، گفت: مدیران پتروشیمی خودشان بهتر از هر کسی می‌دانند که کدام بخش از زنجیره تولید ناقص است و نیاز به سرمایه‌گذاری دارد که باید طرح ها را مشخص، مجوزها را اخذ و زمین و دانش فنی را آماده کنند تا از طریق مزایده به سرمایه‌گذار توانمند، واگذار شود.
قادری، گفت: در حوزه راه‌سازی نیز باید مردم را به مشارکت دعوت کرد. دولت می‌تواند کف سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذاران در پروژه‌هایی مانند آزادراه شیراز–بوشهر تعیین کند تا مردم در طرح های عمرانی مشارکت کنند.
لزوم اصلاح نقاط ضعف داخلی، برای خنثی‌سازی اثر تحریم‌ها
او، با انتقاد از رفتارهای اقتصادی برخی از مردم گفت: هجوم به بازار ارز و طلا، نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه به اقتصاد آمریکا کمک می‌کند.
نگهداری ارز در خانه‌ها باعث خروج پول از چرخه اقتصادی کشور و تضعیف اقتصاد ملی می‌شود.
قادری، با اشاره به تحریم‌های اخیر و فعال شدن مکانیزم ماشه گفت: دلیل اینکه کشورهای غربی و اروپایی به خود اجازه می‌دهد از مکانیسم ماشه بر علیه ما استفاده کند این است که ما در کشور خلا و نقطه ضعف‌هایی در بخش‌های مختلف داریم که باید آنها را برطرف کنیم و در زمینه‌های مختلف در کشور قدرتمند شویم.
اگرچه تحریم‌های سازمان ملل از نظر حجم کمتر از تحریم‌های آمریکا است، اما اثر روانی آن قابل توجه است که برای خنثی‌سازی این اثر، باید نقاط ضعف داخلی را اصلاح کنیم.
تقویت مسیر مقاومت، با توانمندسازی داخلی
او، گفت: در گذشته نیز با جنگ نفتکش‌ها مواجه بودیم(مجموعه عملیات نظامی هوا، دریا بین سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۶ در خلیج فارس و در طول جنگ تحمیلی هشت ساله)، اما با پاسخ متقابل ایران، طرف مقابل عقب‌نشینی کرد.
این مقام مسئول، گفت: امروز نیز دشمنان می‌دانند که هرگونه ناامنی برای ما، برای آنها نیز ناامنی به همراه دارد که برخورد نظامی و قهرآمیز راه‌حل نیست؛ باید با توانمندسازی داخلی، مسیر مقاومت را تقویت کنیم.
رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، با انتقاد از ساختارهای ناکارآمد مدیریتی و اقتصادی کشور، بر ضرورت تغییر نگاه مسئولان و استفاده از ظرفیت‌های داخلی و خارجی تأکید کرد.
تحولات جهانی و فرصت‌های جدید برای ایران
قادری، با اشاره به تغییرات در مناسبات بین‌المللی گفت: برخلاف گذشته که چین و روسیه در کنار غرب بودند، امروز این کشورها مکانیزم ماشه را به رسمیت نمی‌شناسند و می‌دانند که تقابل با ایران، در آینده به ضرر خودشان تمام می شود که این یک فرصت است که باید از آن استفاده کنیم.
مشکل اصلی این است که برخی مسئولان هنوز نگاهشان به غرب است و تصور می‌کنند آمریکا و اروپا علاقه‌مند به همکاری با ایران هستند، در حالی که تجربه نشان داده برخوردها با ایران از سوی رژیم صهیونیستی با حمایت مستقیم آمریکا انجام شده است و به گفته خود آنها ۲۰ سال تلاش و تمرین داشتند که چگونه ظرفیت‌های هسته‌ای ایران را مورد هدف قرار دهند.
ما زمانی می‌توانیم آنها را به این جمع‌بندی برسانیم که متعرض ما نشود که توان و ظرفیت‌های اقتصادی، فنی و نظامی ما به گونه‌ای باشد که به این جمع‌بندی برسند هیچ کاری نمی‌توانند در مقابل ما انجام دهند و آن هم به بسته به کارهایی دارد که در داخل کشور انجام می‌دهیم.
ضرورت برداشتن موانع سرمایه‌گذاری خارجی
قادری، با اشاره به مشکلات سرمایه‌گذاری در کشور گفت: سرمایه‌گذار خارجی وقتی ارز خود را به ریال تبدیل می‌کند، با کاهش شدید ارزش مواجه می‌شود.
او، گفت:باید اجازه دهیم سرمایه‌گذاری ارزی انجام شود، سود منطقی پرداخت کنیم و از همان ارز به‌عنوان وثیقه استفاده نماییم تا تسهیلات ریالی ارائه شود.
این مقام مسئول، گفت: در حوزه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها باید مشارکت مردمی را فعال کنیم و کف سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذاران در نظر بگیریم.
قادری، گفت:حمل‌ونقل عمومی باید رایگان باشد و عوارض از خودروهای لوکس دریافت شود، نه از اقشار کم‌درآمد.
او، گفت: در برخی مناطق خط ریلی ایجاد شده بدون آنکه بار کافی وجود داشته باشد. این سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر جنبه سیاسی داشته‌اند تا اقتصادی.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: برای اداره مطلوب کشور، نیازمند تصمیمات سخت و اصلاح نگاه‌های مدیریتی هستیم.
مدیران باید از حالت هزینه‌محور خارج شوند و به مدیران درآمدزا تبدیل شوند تا بتوانیم از ظرفیت‌های موجود برای عبور از بحران‌ها استفاده کنیم.
- نویسنده : مریم توانا
