افراد می توانند با محدود کردن زمان حضور در فضای باز، به ویژه در نزدیکی منابع بالقوه آلودگی مانند مناطق جنگی یا آتش سوزی و با استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند ماسک، اقداماتی را برای کاهش مواجهه با آلودگی هوا انجام دهند.
علاوه بر این، تمرکز بر کیفیت هوای داخل خانه و به حداقل رساندن آلاینده های داخلی، به ویژه در هنگام وقوع آلودگی زیاد در فضای باز، بسیار مهم است.
گام های عملی برای کاهش مواجهه با آلودگی هوا در شرایط ویژه
فاصله گرفتن از منبع آلاینده:
در صورتی که در نزدیکی محل سکونت شما انفجار یا آتش سوزی رخ داده است تا حد امکان تا کنترل شرایط از منطقه خارج شده و در مکان دیگری ساکن شوید؛ فاصله گرفتن از منبع آلاینده باعث رقیق شدن آلاینده در محیط و کاهش اثرات آن می شود.
محدود کردن زمان حضور در فضای باز:
زمان صرف شده در فضای باز، به ویژه در نزدیکی مناطق درگیری یا فعالیت صنعتی را کاهش دهید.
مناطق پاک تر هوا را انتخاب کنید:
هنگامی که فعالیت در فضای باز ضروری است، مکان هایی با کیفیت هوای بهتر، مانند پارک ها یا مناطقی با ترافیک یا فعالیت صنعتی کمتر را انتخاب کنید.
کیفیت هوای داخل خانه را بهبود بخشید:
پنجرهها و درها را به خصوص در دوره هایی که آلودگی هوای بیرون زیاد است بسته نگه دارید و درزهای آن را بپوشانید و در صورت امکان از دستگاه های تصفیه هوا استفاده کنید؛ به یاد داشته باشید در این شرایط استفاده از سیستم های تهویه که هوای بیرون را به داخل خانه هدایت می کند مناسب نیست و ورود هوای آلوده به داخل باید به حداقل برسد؛ استفاده از یک پارچه مرطوب در جلو ورودی هوا می تواند مقداری از بار آلودگی را کم کند.
کاهش منابع آلودگی داخلی:
فعالیت هایی را که می توانند کیفیت هوای داخل خانه را بدتر کنند، مانند روشن کردن شمع، بخاری، سیگار کشیدن، پخت و پز و یا استفاده از برخی محصولات تمیزکننده را به حداقل برسانید.
از تجهیزات حفاظت فردی استفاده کنید:
استفاده از ماسک را به خصوص زمانی که کیفیت هوای بیرون پایین است، برای فیلتر کردن آلاینده ها در نظر بگیرید؛ ماسک انتخابی و فیکس و محکم بودن آن با توجه به نوع آلاینده مهم است؛ ماسک های کارترجی بهترین گزینه می باشد و در صورت عدم دسترسی ماسک های FFP3 و FFP2 با لایه میانی کربن فعال گزینه های مناسبی به شمار می روند؛ ماسک های جراحی و N95 برای کاهش مواجهه با ذرات معلق هوا نیز قابل استفاده است؛ لازم به ذکر است در صورت انجام حمله شیمیایی توسط دشمن، باید از ماسک های مخصوص و یا دستگاه های حمایت تنفسی فشار مثبت استفاده شود.
زمان فعالیت بدنی را در نظر بگیرید:
از فعالیت شدید در فضای باز در دوره های آلودگی بالا خودداری کنید، زیرا این امر می تواند استنشاق آلاینده های مضر را افزایش دهد.
تهویه خودرو را انجام دهید:
در صورتی که مجبور به استفاده از خودرو هستید، شیشه ها را بالا بکشید و سیستم تهویه خوردو را به گونه ای تنظیم کنید که هوای داخل کابین گردش داشته باشد و از بیرون وارد نشود؛ در صورتی که خودرو سیستم تصفیه هوا دارد از آن استفاده نمایید.
از منابع خاص آلودگی آگاه باشید:
درک کنید که آلاینده های مختلف منابع متفاوتی دارند (مثلاً انفجار، مواد در حال سوختن، حمله شیمیایی) و رفتار خود را بر اساس آن تنظیم کنید.
از جمعیت های آسیب پذیر حمایت کنید:
کودکان، افراد مسن و افراد دارای بیماری های تنفسی بیشتر در معرض اثرات آلودگی هوا هستند و باید اقدامات احتیاطی بیشتری انجام دهند.
علیرضا عباسی
کارشناس ارشد مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز
شیرین کننده های مصنوعی و تاثیر آنها بر سلامتی انسان
امروزه از شیرین کننده ها در بسیاری از نوشیدنی ها مانند نوشابه، نوشابه های گازدار و بسیاری از مواد غذایی دیگر استفاده می شود؛ انواعی از شیرین کننده های مصنوعی وجود دارند که ممکن است سرطان زا باشند یا برای بدن بیشتر از قند و شکر خواص داشته باشند؛ به همین دلیل می خواهیم در این مطلب انواع شیرین کننده مصنوعی برای بیماران مبتلا به دیابت و همچنین شیرین کننده های مغذی را معرفی کنیم؛ پس تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
شیرین کننده های مصنوعی چه هستند؟!
شیرین کننده ها را اغلب به دو دسته شیرین کننده های طبیعی و شیرین کننده های مصنوعی تقسیم میکنند؛ شیرین کننده های طبیعی را با نام شیرین کننده های مغذی نیز می شناسند؛ زیرا با وجود دارا بودن کربوهیدرات، خواص دیگری نیز دارند و به همین دلیل نسبت به قند و شکر، مزیت بالاتری برای مصرف در انواع رژیمهای غذایی دارند؛ از انواع شیرین کننده های مغذی می توانیم به گلوکز، فروکتوز، عسل، مالتوز، شربت یاکون، شیره افرا و… اشاره کنیم.
شیرین کننده های مصنوعی در رژیم غذایی جایگزین قند و شکر معمولی هستند؛ این مواد از گیاهان و حتی شکر به دست میآیند؛ اما در حقیقت فرآورده هایی سنتتیک هستند؛ بسیاری از انواع شیرین کننده های مصنوعی کالری ندارند و میزان شیرین کنندگی آنها بیشتر از شکر معمولی است؛ از شیرین کننده های مصنوعی در بسیاری از انواع خوراکی ها همچون انواع پودرهای نوشیدنی، ژله، مربا، محصولات لبنی و… نیز استفاده می شود؛ از انواع شیرین کننده های مصنوعی می توانیم به آسپارتام، ساخارین، اریتریتول، سوکرالوز و… اشاره کنیم که در ادامه درباره آنها بیشتر می خوانیم.
چند نوع از شیرین کننده های مصنوعی
ساخارین یکی از انواع شیرین کننده های مصنوعی است که چندین سال پیش، در دورهای، طرفداران بسیاری پیدا کرد و از آن در تهیه نوشابه های رژیمی استفاده می کردند؛ با این حال تحقیقاتی که روی موش ها انجام شد، استفاده از آن را محدود کرد؛ اما تحقیقات بیشتر بر روی انسان سبب شد، اجازه استفاده از آنها به میزان محدود و طبیعی داده شود؛ به همین دلیل امروزه مقدار مجاز استفاده از ساخارین را در حدود پنج میلی گرم برای یک کیلوگرم از وزن بدن فرد می دانند.
آسپارتام یکی دیگر از انواع شیرین کننده های مصنوعی است که در بسیاری از خوراکی های رژیمی و همچنین انواع غذاها، دسرها و… استفاده می شود؛ البته با تحقیقات بیشتر نشان داده شد که آسپارتام نیز چنانچه بیش از حد مصرف گردد، می تواند تاثیرات مخربی برای سلامتی داشته باشد؛ به همین دلیل میزان مجاز برای آن تعریف کردند که در حدود ۵۰ میلی گرم برای یک کیلوگرم وزن بدن است.
سوکرالوز یکی دیگر از انواع شیرین کننده های مصنوعی است که به تازگی وارد بازار شده و اغلب مردم آن را به نام «اسپلندا» می شناسند. سوکرالوز و یا اسپلندا یک محصول سنتتیک از شکر است که در حقیقت نسبت به شکر، جذب کمتری از سوکرالوز در بدن اتفاق میافتد؛ همچنین برای کاهش کالری آن، از جایگزینی اتم کلر به جای هیدروکسیل استفاده کردند که دانشمندان آن را بی خطر می دانند؛ زیرا در رژیم غذایی افراد میزان زیادی کلر وجود دارد و این میزان موجود در اسپلندا تاثیر چندانی بر روی بدن نمی گذارد. مقدار مجاز مصرف سوکرالوز ۵ میلی گرم برای یک کیلوگرم وزن بدن فرد است.
شیرین کننده مصنوعی برای دیابتی ها
اغلب افراد تصور میکنند انواع شیرین کننده مصنوعی برای دیابتی ها بیخطر است و دلیل آن را می توان انواع غذاهای رژیمی و دیابتی دانست که در آنها از جایگزین های شکر همچون ساخارین و آسپارتام استفاده میکنند و با نامگذاری آنها به عنوان محصول رژیمی و یا بدون قند، ادعا می کنند که برای افراد دیابتی کاملاً بیخطر است.
نمیتوان این مسئله را نادیده گرفت که استفاده از شیرین کننده مصنوعی برای دیابتی ها بهتر از مصرف شکر و قند است؛ همچنین شیرین کننده های مغذی نیز می توانند میزان بالایی قند در خون آزاد کنند و به همین دلیل برای افرادی که به دیابت مبتلا هستند، مناسب نیستند.
افراد دیابتی میتوانند از انواع شیرین کننده مصنوعی برای دیابتی ها استفاده کنند؛ زیرا این محصولات فاقد کربوهیدرات بوده و سبب افزایش قند خون نمیشوند؛ با این حال درباره نوع و میزان مصرف این گونه مواد با پزشک خود مشورت کنید، زیرا میزان جذب انواع شیرین کننده های مصنوعی با یکدیگر متفاوت است و ممکن است برخی از آنها سبب افزایش قند خون شده و یا با داروهای شما تداخل داشته باشد و بر روی دوز انسولینی که باید استفاده کنید، تاثیر بگذارند؛ زیرا به دلیل متغیر بودن میزان جذب شیرین کننده های مصنوعی، نمی توان میزان کربوهیدرات آن را شمارش کرد؛ بنابراین بهتر است به میزان بسیار کم و تحت نظر پزشک از آن مصرف نمایید.
شیرین کننده های مصنوعی و سرطان
در آزمایشاتی که بر روی ساخارین انجام شد، موش هایی که دوز بالایی دریافت کرده بودند، به سرطان مبتلا شدند؛ به همین دلیل برای مدتی مصرف ساخارین ممنوع شد؛ با اینحال پس از آن نشان داده شد که میزان مجاز آن برای انسان، خطر سرطان زایی ندارد و همچون موش ها، ایجاد سرطان مثانه نمیکند.
با این حال در کنار بررسی ارتباط شیرین کننده های مصنوعی و سرطان، تاثیرهای دیگر شیرین کننده مصنوعی در سلامتی انسان را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که ممکن است ضررهای دیگری داشته باشد و همچون شکر، سبب چاقی، دیابت نوع دو، سندروم متابولیک و بیماریهای قلبی شود؛ همچنین به دلیل تفاوت در متابولیسم شیرین کننده های مصنوعی در بدن، ممکن است واکنش مغز، به خصوص در مراکز شادی، به طعم شیرین آنها تغییر کند و سبب شود تمایل افراد به شیرینی برطرف نگردد و همین موضوع سبب افزایش تمایل آنها برای مصرف سایر غذاهای شیرین شده و در نتیجه چاقی را افزایش دهد. به همین دلیل چنانچه به هر دلیلی مجبور به استفاده از شیرین کننده های مصنوعی هستید، در میزان مصرف آن دقت نمایید.
بسیاری از افراد از شیرین کننده های مصنوعی برای لاغر شدن و کاهش وزن استفاده میکنند و تصور می کنند از آنجایی که این شیرین کننده ها فاقد کربوهیدرات هستند، سبب افزایش قند خون نشده و در نتیجه وزن را افزایش نمیدهند؛ درباره این موضوع، می توان تاثیر اندک آنها را تا حدودی اثبات کرد؛ با این حال همانطور که گفته شد، مصرف بیش از حد آنها نیز ممکن است تاثیر مخربی در سلامتی داشته باشد؛ بنابراین بهتر است درباره این موضوع با مشاور تغذیه خود مشورت نمایید.
«آرمین محمدی» کارشناس گروه بهداشت و ایمنی مواد غذایی دانشکده تغذیه و علوم غذایی
آشنایی با شیوه های خود مراقبتی در مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی در اثر خوردن غذا یا نوشیدن آشامیدنی آلوده به برخی از باکتری ها، ویروس ها، انگل ها یا سموم و مواد شیمیایی ایجاد می شود و در بیشتر موارد بدون درمان خاصی بهبود می یابند، اما برخی اوقات هم نیاز به بستری در مراکز درمانی دارد.
بیشترین علت این مسمومیت ها پخته نشدن کامل مواد گوشتی، فاسد بودن مواد لبنی، بیرون از یخچال ماندن مواد غذایی مانند سالاد و سس مایونز و مصرف آنها است.
برخی از شدید ترین مسمومیت های غذایی نیز به دلیل مصرف غذاهای کنسروی فاسد است.
علایم این مسمومیت ها تهوع، استفراغ، اسهال، شکم درد، سردرد و در موارد شدید شوک و بیهوشی بیمار است.
این علایم اغلب ۲ تا ۶ ساعت پس از خوردن غذای آلوده اتفاق می افتند، اما مسمومیت با میکروبی مانند سالمونلا ممکن است یک تا ۲ روز پس از مصرف غذا، خود را نشان دهد.
کودکان، نوزادان، مادران باردار و افراد مسن، بیماران کبدی و دیابتی ونیز افرادی که سطح ایمنی بدن آنها پایین است، بیشتر در معرض مسمومیت های غذایی هستند.
علایم فساد مواد غذایی
علایم فساد در کنسرو:
باد کردن قوطی، وجود زنگ زدگی در اطراف درزهای قوطی، تولید بوی نامطبوع، ایجاد کف، شیرین شدن مایعات در کنسرو سبزیجات، گوشت ، پرندگان و ماهی ها.
علایم فساد در گوشت:
استشمام بوی نامطبوع، ترشیدگی، وجود لکه های سبز یا سفید رنگ بر روی آن، لزجی، سبزی و شلی سطح گوشت، کدر شدن رنگ آن، نرمی و زرد شدن رنگ چربی گوشت.
علایم فساد در کره و پنیر:
طعم نامطبوع و تند و وجود کپک سبز یا قهوه ای بر روی آنها.
چگونه می توان از مسمومیت غذایی پیشگیری کرد؟
دست ها را پیش و پس از غذا خوردن یا آماده کردن غذا با آب و صابون بشویید.
بهتر است مواد غذایی بسته بندی شده را مصرف کنید و مواد غذایی بسته بندی شده مورد تأیید باید دارای مشخصات تاریخ تولید و انقضا، نام محصول، ترکیبات تشکیل دهنده، پروانهی ساخت از وزارت بهداشت و نشانی کارخانه سازنده باشند.
به تاریخ انقضای روی بسته بندی مواد غذایی توجه داشته باشید و آن را در مدت زمان توصیه شده مصرف نمایید.
از خرید مواد غذایی از فروشندگان دوره گرد جدا پرهیز کنید.
مخصوصا در فصل بهار از خرید و مصرف قارچ از فروشندگان دوره گرد خودداری کنید.
گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ را کاملا بپزید و مصرف کنید.
غذای اضافی که در یخچال نگهداری کرده اید را پیش از مصرف کاملا گرم کرده و از نگهداری مجدد باقی مانده آن خودداری کنید.
از خرید سوسیس و کالباس هایی که پوشش آنها پارگی دارد، خودداری نمائید.
غذاهای داغ را بعد از خنک شدن در یخچال بگذارید.
غذاهایی که امکان فاسد شدن آنها بیشتر است مثل گوشت پخته را در سردترین قسمت یخچال نگهداری کنید.
غذاهای پخته شده را در کنار یا زیر مواد خام قرار ندهید.
از نگهداری شیر در خارج از یخچال خودداری کنید و به تاریخ مصرف آن توجه داشته باشید. شیر پاستوریزه در یخچال حداکثر ۲ تا ۳ روز قابل نگهداری است.
غذای دارای تخم مرغ خام را مصرف نکنید.
ماهی، گوشت قرمز، مرغ خام را به سرعت تمیز و آماده سازی کنید و در صورتی که این مواد غذایی را منجمد نمی کنید، در سردترین قسمت یخچال قرار دهید و آنها را هر چه زودتر بپزید.
سعی کنید گوشت چرخ شده خریداری نکنید و در صورت امکان، گوشت را در منزل چرخ کنید.
از مصرف کنسرو و کمپوت باد کرده و زنگ زده خودداری کنید.
کنسروها را قبل از باز کردن بهمدت ۲۰ دقیقه بجوشانید.
اقداماتی که درصورت ابتلا به مسمومیت غذائی می توان در منزل انجام داد:
هرچه بیشتر مایعات مخصوصا نوشیدنی های طبیعی( نه صنعتی) مصرف کنید.
وقتی معده فرد آرام شد می توان از غذاهای ساده مانند سوپ استفاده کرد.
در کودکان مصرف ORS بسیار مفید است. از آنجا که ORS هم شور و هم شیرین است، بهتر است آن را با آب جوشیده سرد شده درست کنید تا بهتر خورده شود.
به فرد مسموم شیر، چای و قهوه و نوشابه و آب میوه صنعتی ندهید.
به پزشک خانواده خود و درصورت نیاز به اورژانس مراکز درمانی مراجعه کنید.
اگر درد شکم شدید است و یا مدفوع خونی است یا تب بالا وجود دارد یا علایم مسمومیت بیش از سه روز طول کشیده حتما به پزشک خانواده مراجعه کنید.
مسمومیت غذائی نیاز به آنتی بیوتیک ندارد.
«بهنام لشگرآرا»؛ رییس گروه آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
نشست ستاد اجرایی استانی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع الکترونیک برگزار شد
نشست ستاد اجرایی استانی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع الکترونیک، صبح امروز دوشنبه ۹ تیر ۱۴۰۴ با حضور دکتر «سید بصیر هاشمی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز و دکتر «محمدحسن موسوی» مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری فارس، در دفتر ریاست دانشگاه برگزار شد.
رئیس دانشگاه در این نشست با تسلیت فرا رسیدن ایام سوگواری ماه محرم، از زحمات پزشکان خانواده و مراقبان سلامت استان در مسیر خدمترسانی به مردم تقدیر کرد و گفت: تأمین سلامت مردم، مسوولیتی سنگین و نیازمند همدلی، همکاری و بازنگری مستمر در روندها و سیاستهای اجرایی است.
دکتر «سید بصیر هاشمی» با اشاره به وضعیت موجود و چالشهای پیشروی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع الکترونیک، بر ضرورت آسیبشناسی دقیق، تقویت نقاط قوت و رفع نارساییها تأکید کرد و افزود: پزشکان خانواده و مراقبان سلامت با همکاری معاونت بهداشت دانشگاه و هم افزایی، راهکارهای عملی برای عبور از مشکلات طراحی و پیادهسازی کنند.
دکتر «محمدحسن موسوی» مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری فارس نیز با اشاره به نشستهای برگزارشده در سطح استانداری پیرامون مطالبات مشاغل، خواستار بهرهگیری از نظرات اصلاحی و جمعبندی کارشناسی برای اعلام به مراجع بالا دستی جهت بهبود آییننامهها و مقررات این حوزه شد.
در این نشست، نمایندگان پزشکان خانواده شهری در شیراز، پزشکان عمومی، مراقبان سلامت و دانشگاهها و دانشکده های علوم پزشکی فسا،لار و گراش، به بیان دیدگاهها، اقدامات انجامشده و دغدغههای موجود در مسیر اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع پرداختند.
همچنین گزارش عملکرد کمیتههای هفتگانه ستاد استانی، بررسی مصوبات ستاد اجرایی کشوری، روند پیگیری اصلاحات کشوری و موضوعات مرتبط با مطالبات جامعه پزشکان خانواده و مراقبان سلامت، از دیگر محورهای اصلی نشست امروز بود.
این نشست با حضور مشاور عالی رئیس دانشگاه، معاون آموزشی، مدیران ارشد حوزه بهداشت و جمعی از مسوولان اجرایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز برگزار شد.
تفاهمنامه همکاری بین دانشگاه علوم پزشکی شیراز و مدیریت شعب بانک ملت استان فارس به امضا رسید
تفاهمنامهای با هدف گسترش همکاریها و بهرهمندی از ظرفیتهای مشترک، میان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز و مدیریت شعب بانک ملت استان فارس به امضا رسید.به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، این تفاهمنامه در پی دیدار عصر امروز دوشنبه ۹ تیر ۱۴۰۴، میان دکتر «سید بصیر هاشمی» رییس دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دکتر «قوام دوستانی» مدیر شعب بانک ملت استان فارس در دفتر ریاست دانشگاه منعقد شد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این دیدار ضمن تسلیت ایام سوگواری محرم و ادای احترام به شهدای تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی، از همراهی و حمایت بانک ملت در مسیر پشتیبانی از نظام سلامت قدردانی کرد.
مسوول ارشد حوزه سلامت استان فارس با تاکید بر اهمیت تأمین رفاه کادر سلامت و استمرار خدمترسانی، بر لزوم تقویت ارتباط دانشگاه با مجموعههای بانکی و مالی تاکید کرد و افزود: با توجه به گستردگی خدمات سلامت در استان، توسعه تعاملات با بانکها میتواند نقش موثری در ارتقای بهرهوری و رضایتمندی کارکنان ایفا کند.
در این نشست، دکتر «کوروش عزیزی» مشاور عالی رییس دانشگاه، دکتر «عبدالخالق کشاورزی» معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه و دکتر «سید جلیل معصومی» مشاور رئیس دانشگاه در امور اقتصادی نیز حضور داشتند و بر بهرهگیری حداکثری از ظرفیتهای مشترک تأکید کردند.در ادامه، مدیر شعب بانک ملت استان فارس نیز ضمن ابراز خرسندی از همکاری با دانشگاه علوم پزشکی شیراز، گفت: نقش مجموعه سلامت در خدمترسانی به مردم بیبدیل است و افرایش تعاملات و همکاری ها با دانشگاه علوم پزشکی شیراز ، مایه افتخار کارکنان و مدیران بانک ملت در سطح استان است.
دکتر «قوام دوستانی» همچنین با اشاره به گستردگی شعب بانک ملت در شیراز و استان فارس، آمادگی کامل این بانک برای توسعه خدمات به مجموعه سلامت فارس را اعلام کرد.
- نویسنده : مریم توانا
