سیداحمد میرزاده شاعر و نویسنده خراسانی متولد دهه پنجاه در این کارگاه با شعرخوانی از کتب مختلف بصورت ملموس و کاربردی به آسیب‌های رایج در شعر کودک و نوجوان و راهکارهای رفع آن پرداخت. میرزاده که علاوه بر درخشش در جشنواره های مختلف و مسئولیت داوری و فعالیت در انتشارات آستان قدس حدود سی کتاب پرطرفدار در کارنامه حرفه ای خود دارد، در ابتدا تاکید کرد: با توجه به عمر و تعداد آثار و سابقه شعر کودک در کشور حال رشد است.
اگر ما امروز بحث آسیب شناسی داریم بخاطر افق نگاه و تلاش برای گام برداشتن به سمت نقطه ایده آل است.
او، با اشاره به صحبت‌های خانم مرادی درباره روال سرودن شعر کودک طبق پسند سلیقه پیشکسوتها توضیح داد: چون درباره ادبیات کودک صحبت میکنیم و معمولا شناخت درست و تعریف مشخصی از کودک نداریم همیشه گیر داریم که چطور اثر را با مخاطب گره بدهیم.
در این شرایط چاره ای جز انطباق با سلیقه پیشکسوتان نبوده باید معیارهای بلاغی را با پسند مخاطب تطبیق دهیم. وی تصریح کرد: معیارهای ما برای ارزیابی در شعر کودک خیلی به قاطعیت شعر بزرگسال نیست، لذا بیشتر مراجعه میکنیم به کسانی که موفق بودند و طبق معیار آنها پیش می‌رویم یکی از مسائل شعر کودک بحث مخاطب شناسی هست که جای کار زیادی دارد. میرزاده که دهه نود از رتبه های برتر مقطع دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی بوده تسلط به دستور زبان و نقش کلمات و ادبیات و وزن و قافیه را برای سرودن شعر کودک ضروری دانست و به مساله شعر محاوره ای اشاره کرد و گفت: در یک دوره زمانی اساتید و بزرگان با شعر محاوره ای کاملا مخالف بودند. بعد از مدتی شعر محاوره ای بیشتر رایج شد و استدلال میشد که این نوع اشعار برای مخاطب کودکی که سواد ندارد و بقیه برای او می‌خوانند اشکالی ایجاد نمی‌کند.
من در مقام رد کامل این نوع اشعار نیستم اما لازم است توجه داشته باشیم با شعر محاوره شب و روز روی لهجه تهرانی تبلیغ می‌شود در حالی که گویش های محلی به مراتب خیلی غنی تر هستند. همچنین اشعار محاوره ای برای کودکان دوزبانه هم مشکل ایجاد میکند. وی افزود: این نوع اشعار یک اشکالی هم برای خود شاعر پیش می آورد، مخصوصا وقتی در ابتدای راه باشیم ما را گول می‌زند. فکر میکنیم شعر خوبی گفتیم. محاوره پوشش عیب های زبانی و خطاهای موسیقیایی کار ما می‌شود. پیشنهاد میکنم حداقل وقتی به شعر مسلط شدید بعد اشعار محاوره ای را امتحان کنید که به خطای وزن در همه اشعار دچار نشوید. غلامرضا بکتاش هم بعنوان یکی از چهره های فعال حوزه شعر کودک در این زمینه ابراز داشت: من هم مخالف شعر محاوره ای نیستم اما به ساحران توصیه میکنم اگر می‌خواهید شعر بنویسید با معیار شروع کنید بعد از مدتی توان شعر محاوره هم دارید. اما اگر با محاوره شروع کردید از ریل خارج می‌شوید و سطح پرواز تان به سطح شعر معیار نمی‌رسد. مخصوصا قافیه در شعر کودک نادیده نگیرید. باعث ارتباط گیری بهتر می‌شود چون برای کودک گوش نواز است. میرزاده در ادامه این کارگاه آموزشی از عدم تناسب وزن و محتوا به عنوان یکی از آسیب‌های شعر کودک یاد کرد و گفت: معمولا عدم شناخت وزن های مختلف و کلیشه تکرار یک وزن د همه آثار باعث ایجاد این آسیب می‌شود. مثلا وزن شاد و ریتمیک با محتوای غمگین نمیخواند. وزن باید با محتوا همخوانی داشته باشد این مساله مهم است. وی با اشاره به اهمیت وجه موسیقیایی اشعار حوزه کودک تاکید داشت: قافیه های جدید و کمتر کار شده میتواند جذابیت اثر را بالا ببرد. لذت نو بودن قافیه ممکن است اشکالات ریز کار را هم بپوشاند. مثلا بخاطر بسپارید که خنثی ترین قافیه ها به آ ختم می‌شوند. قافیه کردن فعل هایی که هم ریشه نیستند هم متداول است ولی عیب قافیه محسوب می‌شود.زیبایی قافیه های دیگر را ندارد. وی به شاعران حاضر توصیه کرد: وقتی مخاطب شما کودک است وزن و قافیه را براحتی فراموش نکنیدکه کمبود موسیقیایی پیش بیاید. وقتی وزن شعر بند شد سعی کنید شعر حتی ردیف هم داشته باشد. در این صورت شعر جاندار تر می‌شود. هرچه گروه سنی پایین تر می‌آید حساسیت ارتباط گیری هن بیشتر می‌شود. میرزاده دو وزنه شدن اثر مخصوصا اگر ابتدای شعر باشد ایراد دانست و گفت: این صنعت شعری خیلی کم کاربرد است. در شعر کودک با شعری که از اول تا آخر دو وزنه باشد ندیدم. وی یادآور شد: البته موسیقی شعر کودک فقط به وزن و قافیه نیست. در گروه های سنی پایین نام آوا ها هم خیلی مهم هستند. مثل تق تق تق، تاپ تاپ تاپ ، دام دام دام شعر را قشنگ میکند خیلی از زیبایی های شعر اقای رحماندوست وسایر شاعران شعر کودکانه از این جهت است.
جشنواره شعر فجر
از جناس ها هم می‌شود خیلی ظریف استفاده کرد. در شعر نوجوان یک نکاتی تفاوت دارد باتوجه به ویژگی های نوجوانی این تفاوت ها خود را نشان می‌دهند. مثلا مسئله ژست بزرگسالانه که نیاز نوجوانان است میتواند توجیه خیلی از مسائل فرمی شعر نوجوان باشد. قالب شعر نیمایی در اشعار نوجوان خیلی زیاد شده البته پیچیدگی های تخیل شعر نیمایی بزرگسال را ندارد ولی ژست بزرگسال دارد ومخاطب نوجوان را بخوبی جذب میکند. در این نوع قالب‌ها معمولا با راهکارهایی مثل واج آرایی جای خالی قافیه و موسیقی را به خوبی پرمی‌کنند. میرزاده به ضرورت استفاده از تنوع قالب‌ها در شعر کودک هم اشاره کرد و گفت: در شعر کودک و نوجوان ما گرایش زیادی به قالب چهارپاره بوده و هست. اخیرا در آثار نوجوان شاهد گرایش به شعر سپید هم هستیم. در این مجال کاری به مخالفان و موافقان این گرایش ها ندارم ولی معتفدم شعر کودک به خاطر کوتاه بودن وزن این امکان را دارد که بیش از شعر بزرگسال تنوع قالب داشته باشد . باید به این ظرفیت بیشتر توجه کنیم وی انواع و اقسام قالب های سه پاره و غزل و رباعی و پنج پاره را از قالب‌های بدیع شعر کودک برشمرد و چند نمونه شعر با این قالب ها قرائت کرد وگفت: استفاده زیاد از قالب چهارپاره را آسیب نمی‌دانم اما این تنوع قالب ها جای استفاده بیشتر دارد. وی همچنین به لزوم تصویر سازی با آرایه های ادبی در شعر کودک تاکید کرد و ابراز داشت: در شعر کودک استفاده از تشبیه کمک میکند تصویر به مخاطب بدهیم. البته تزاحم تصویر و تشبیه های زیادی و پشت سرهم آسیب ایجاد میکند. اگر شاعر یک تشبیه و تصویر را پروش بدهد کار قوی تری تولید می‌شود. وی در پایان به ویژگی های نسل جدید اشاره داشت و گفت: ما در تولیدات خود ناگزیریم که متوجه سرعت تغییرات مخاطب باشیم. بچه ها بعد از کرونا زودتر در فضای مجازی آمدند ورود زودهنگام شان مسائل جدیدی برای نسل جدید ایجاد کرده که شاعر کودک هم نمی‌تواند به آن بی اعتنا باشد. میرزاده در پاسخ به خبرنگار ایبنا در خصوص معرفی بهترین های حوزه شعر کودکان نیز مژده داد: لیستی از کتاب های گلچین شده شعر کودک آماده کردم که حدودا از مرز ۱۲۰ کتاب گذشته است. برای تهیه این لیست از حدود سی شاعران صاحب نظر نظرخواهی کردم که لیست پخته و جامعی باشد. بزودی اسامی این کتابها را در در پیج خودم و کتاب جدیدم منتشر میکنم. گروه قاصدک هم فعالیت خوبی برای معرفی کتاب دارد برای انتشار این لیست قاصدک هم بستر خوبی است.
شیراز محفلی برای شعر کودک و نوجوان شد
ده تن از شاعران برجسته ملی و استانی در حوزه کودک و نوجوان در محفل هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر به ارائه سروده های خود پرداختند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس ضمن خوشامد به مهمانان این رویداد شاعرانه گفت: شاعران شیراز را بهتر از ما می شناسند. حال و هوای شیراز از دیرباز با شعر و شاعری عجین بوده و امروز مفتخریم که در این شهر شاعر خیز میزبان بخشی از شاعرانه های هجدهمین جشنواره شعر فجر هستیم.
محمود پوروهاب شاعر و داستان سرای کودک و نوجوان که بالغ بر ۱۰۰ کتاب در کارنامه دارد و برخی اشعارش در کتابهای درسی منتشرشده اولین نفری بود که شعر خوانی را آغاز کرد. وی با ذکر خاطره ای از حضور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با جمعی از شاعران گفت: چند روز پیش با تعدادی از شاعران مهمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بودیم و چند نقاشی از بچه ها درباره شرایط کودکان غزه به مادادند. پشت نقاشی ها بعضی بچه ها چند خط برای بچه های غزه نوشته بودند. من که تاکنون روی هر شعری چند ماه کار میکردم با دیدن این نقاشی و متن های کودکانه در عرض چند دقیقه شعر گفتم.
این سریعترین شعر سرودن من بود. بابک نیک طلب شاعر، ترانه‌سرا و نویسنده ادبیات پارسی که برندهٔ سرو زرین دورهٔ پنجم جشنوارهٔ بین‌المللی شعر فجر و از برندگان نخستین جایزه عباس یمینی شریف است دومین نفری بود که اشعار کودکانه اش تقدیم حضار کرد. دکتر معصومه مرادی شاعر و نویسنده کودک و نوجوان و موسس و دبیر انجمن شعر و داستان که آثاری چون «روی دوش ابر»، «با پرستو‌های صلح»، «نی‌نی گیلاسی» و «خاتم سلیمانی» در کارنامه دارد شاعر بعدی بود که شعر اولش را به حضرت شاهچراغ تقدیم کرد و با شعر دوم چشم و دل حضار را به شرایط کودکان غزه متوجه کرد.
احمد میرزاده عضو هیات مدیره انجمن قلم ایران و مدرس دانشگاه امام رضا که بیش از سی کتاب کودک و نوجوان از خود به یادگار گذاشته یک شعر موزون کودکانه از زبان یک موش خواند و سمیه بابایی از برگزیدگان نخستین رویداد شعر کودک و نوجوان (آن مرد) درباره سردارشهید قاسم سلیمانی، شعری کودکانه درباره خانواده شهدا خواند. غلامرضا بکتاش از شاعران نام آشنای کودک و نوجوان و از شاگردان قیصر امین پور و نادر ابراهیمی چندین شعر کودک و نوجوان از مجموعه کتاب‌هایش برای حضار خواند و سپس هادی فردوسی از شعرای جوان و خوش ذوق فارس که از دوران دانش آموزی شعر و شاعری را آغاز کرد و درجشنواره های مختلف خوش درخشید شعری کودکانه از زبان کتاب تقدیم جمع شاعران اهل مطالعه کرد.
او کتب مختلفی در حوزه شعر کودک و نوجوان و بزرگسال مانند «آنان همه از تبار باران بودند» و «گنجشک‌های گوهرشاد» در کارنامه دارد. در ادامه مریم زندی خالق مجموعه دفتر گل باز شد، چند شعر نوجوان خواند و با ادای احترام به شهدای حادثه تروریستی حرم مطهر شعری به آرتین سرایداران تقدیم کرد.سمیره بروانیا هم دوقطعه شعر کودکانه با نام های فصل بازیگوشی توت و فواره گنجشک ها خواند و کبری بابایی خالق مجموعه اویی که ستاره اش گم شد حضار را به خوانش چند شعر نوجوان مهمان کرد. در پایان پس از پخش نماهنگ فول مادرانه شاعران پوستر جشنواره امضا کردند.
مراسم زار در تماشاخانه استاد فقیه به نمایش گذاشته شد
تماشاخانه استاد فقیه، از ۲۹ دی ماه الی ۹ بهمن ماه سال جاری از ساعت ۱۹، میزبان تئاتر مراسم زار به نویسندگی مسعود احمدی و کارگردانی مهدی فضلی بوده است که در شب آخر، حمید رضا قانعی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس به اتفاق موسوی نژادیان معاون هنری از این نمایش دیدن به عمل آورد.
میزبانی هنرشهر آفتاب از نمایش دروغ
تئاتر دروغ، کاری از مهدی نیک عهد و امیرحسین صفی شاهی به نویسندگی فلوریان زلر و ترجمه محمود گودرزی است که از ۲۷ دی ماه الی ۱۱ بهمن ماه سال جاری در هنرشهر آفتاب، سالن بلک باکس در حال اجراست و در جریان اجرا، حمید رضا قانعی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس به اتفاق موسوی نژادیان معاون هنری از این نمایش دیدن به عمل آورد.
جشنواره هنرهای تجسمی فجر فارس در سه نگارخانه گشایش یافت
بخش “تجسم هنر” شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر در فارس آغاز به کار کرد و بیش از ۲۰۰ آفریده هنری در معرض دید عموم هنر دوستان این استان قرار گرفت.
خش استانی شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با عنوان «تجسم هنر» به صورت غیر رقابتی برگزار شده و جشنواره فارس نیز میزبان هنرمندان شاخص ۱۰ رشته طراحی و نقاشی، طراحی گرافیک، تصویرسازی، عکاسی، خوشنویسی، نگارگری، کارتون و کاریکاتور، مجسمه سازی، سرامیک و آبگینه و رسانه‌های هنری جدید است.
جشنواره هنرهای تجسمی فجر فارس در سه نگارخانه گشایش یافت
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در آیین افتتاحیه “تجسم هنر” فارس گفت: این بخش از مهمترین بخش های جشنواره فجر است که در قالب آن جدیدترین آثار هنرمندان تجسمی به نمایش گذاشته می‌شود.
حمیدرضا قانعی یادآور شد: بخش استانی جشنواره هنرهای تجسمی هر سال در فارس به صورت مختصر برگزار میشد، اما این بار به پیشنهاد سعید کریمی دبیر جشنواره و هنرمند توانمند استان امسال پررونق‌تر از گزارشته برپا شده است.
وی اذعان کرد: زیرساخت‌های ما هم در شان هنرمندان تجسمی استان فارس نیست، اما تلاش شده با برپایی شایسته این نمایشگاه، هنر آن ها را ارج نهیم.
به گفته قانعی آثار فاخر و شاخصی در ۱۰ رشته تجسمی به جشنواره تجسمی فارس ارائه شد، طوریکه دبیرخانه جشنواره تجسمی فجر در تهران را نیز شگفت‌زده کرد و این نشان میدهد که اگر هنرمندان تجسمی این استان بیشتر مورد توجه قرار گیرند ظرفیت بالایی دارند.
وی با اشاره به طراحی پوستر جشنواره “تجسم هنر” فجر از سوی سعید کریمی، هنرمند شیرازی، گفت: این نشان دهنده توامندی هنرمندان فارس برای نقش آفرینی در عرصه‌های ملی و بین المللی است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس اعلام کرد: امروز جشنواره هنرهای تجسمی فارس در قالب سه سالن گشایش یافت، اما قرار است در برخی نقاط شهر شیراز و حتی دیگر شهرها و روستاها نیز برخی از آثار به نمایش گذاشته شود.
قانعی در پایان خبر خوش بازطراحی و افتتاح نگارخانه «سرو» شیراز در کنار تالار حافظ را به هنرمندان فارس داد و گفت: نلاش می‌شود این نگارخانه تا پایان بهمن ماه جاری بهره‌برداری شود.
موانع فعالیت هنرمندان تجسمی به دست خودشان رفع می‌شود
دبیر شانزدهمین جشنواره نجسمی فجر در فارس گفت: این نمایشگاه در قالب سه سالن شامل هنرهای تصویری و مجسمه‌سازی، نگارگری و خوشنویسی و عکاسی دیجیتال آغاز به کار کرد که در آن ۳۰ اثر خوشنوبیسی و نگارگری، نردیک به ۱۰۰ عکس از ۴۰ عکاس و ۸۰ اثر تصویری و مجسمه‌سازی در معرض دید عموم قرار گرفته است.
سعید کریمی در آیین افتتاحیه تجسم هنر فارس اظهار کرد: با احترام به تلاش های مسوولان اما موانع فعالیت هنرمندان تجسمی‌کاران به دست خودشان حل می‌شود.
کریمی ادامه داد: باید یک جشنواره تجسمی سالانه در فارس، دست کم در سطح استانی اما فاخر برگزار شود.
جشنواره هنرهای تجسمی فجر فارس تا ۲۱ بهمن ماه در سه سالن مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور پذیرای عموم مردم است.
اهالی فرهنگ، ادب و هنر در دیداری صمیمی با استاندار فارس به گفتگو نشستند
محمدهادی ایمانیه استاندار فارس با همراهی حمید رضا قانعی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و تنی چند از مدیران حوزه فرهنگ به منظور بحث و گفتگویی صمیمانه و تبادل نظر پای صحبتها و درد و دلهای اهالی فرهنگ، ادب و هنر نشست و در این دیدار به بررسی و تسهیل در رفع مسایل و مشکلات مطرح شده پرداخت.
- نویسنده : مریم توانا
